ΔΙΑΛΟΓΟΣ ( Ή και ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ) ΠΕΡΙ ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΥ

Του Κων/νου Β. Παυλάκου,
π. Σχολικού Συμβούλου Φιλολόγων

 

            «Επερίμενα πολλές τιμές από τούτο τον πόλεμο, αλλά όχι και την τιμή να θυσιάσω τη ζωή μου για την ΕΛΛΑΔΑ ΜΟΥ».

[Λορέντζος Μαβίλης, 1860-1912, ποιητής από την Ιθάκη. Τα τελευταία λόγια του λίγο πριν ξεψυχήσει πολεμώντας τους Τούρκους στον Δρίσκο της Ηπείρου 28 Νοεμ. 1912 (Α΄ Βαλκαν. Πόλεμος). Είχε κατατγεί ΕΘΕΛΟΝΤΗΣ σε ηλικία 52 ετών]

 

Στο «ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ», 9-3-2025, όπως αναδημοσιεύτηκε από τον κ. Ηλία Γιαννακόπουλο (Εφημ. «ΠΡΩΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ», 28-3-2025, σελ. 13) η πρώην πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Κατερίνα Σακελλαροπούλου στο ερώτημα «Τι σημαίνει σήμερα να αγαπάς και να προστατεύεις τη χώρα σου», απάντησε ως εξής:

·        «να επιδιώκω το κοινό καλό»

·        ο σύγχρονος πατριωτισμός, είναι ενεργή στάση ζωής

·        Βασίζεται: α) στην ελληνική και ευρωπαϊκή  μας ταυτότητα
                    β) στην ανοιχτή κοινωνία
                    γ) τη συμπερίληψη (τι θα περιέχει;)
                    δ) την ενσυναίσθηση

·        νοιάζομαι για τον δημόσιο χώρο

·        προστατεύω το περιβάλλον

·        συμμετέχω στα κοινά

·        ενημερώνομαι και αναλαμβάνω την ευθύνη ως πολίτης

·        πίστη σε μια κοινή πορεία προς την πρόοδο

·        να διευρύνω τους ορίζοντές μου

·        να κατανοώ τις προκλήσεις της εποχής

·        να υπερασπίζομαι τη φιλελεύθερη δημοκρατία

·        η ιστορία μας (με τις επιτυχίες και τις αποτυχίες μας)

·        εμπιστοσύνη στη νεολαία

 

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

 

α) Πουθενά δεν αναφέρεται η λέξη «ΕΘΝΟΣ» ή παράγωγό της (λ.χ. «ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ», Ή «ΕΘΝΙΚΗ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ»)

β) πουθενά δεν αναφέρεται διάθεση για αγώνα και  θυσία, αν χρειασθεί, προκειμένου να υπερασπισθεί την πατρίδα.

            Διότι η Ελευθερία, που χαιρετίζει ο Εθνικός μας Ποιητής στον Εθνικό μας Ύμνο, είναι βγαλμένη από τα κόκκαλα των ΕΛΛΗΝΩΝ τα ιερά, κι αυτό σημαίνει ότι προηγήθηκαν αγώνες και θυσίες.

            Κι ο Νομπελίστας μας ποιητής, Οδυσ. Ελύτης, (Νόμπελ Λογοτεχνίας 1979), με τρεμάμενα χείλη από συγκίνηση αρθρώνει τον λόγο: «Και πάνω απ’ την άβυσσο αιωρούμενη γνώρισα ΤΟΥ ΣΠΑΘΙΟΥ ΣΟΥ ΤΗΝ ΚΟΨΗ ΤΗΝ ΤΡΟΜΕΡΗ» [Άξιον Εστί].

            Και δεν είναι «κατηχητικός λόγος», αλλά αντρείκια προτροπή προς την νεολαία από τον Εθνικό μας ποιητή Διονύσιο Σολωμό:

                        «Παλληκάρια μου! Οι πολέμοι

                         για σας όλοι είναι χαρά,

                         και το γόνα σας δεν τρέμει

                        στους κινδύνους εμπροστά». [Ύμνος εις την Ελευθερίαν, στροφή 141]

Ή το Πολεμιστήριον Σάλπισμα του ποιητή Τυρταίου:

            «Τί τιμή στο παλληκάρι, όταν πρώτο στη φωτιά

 σκοτωθεί για την πατρίδα με τη σπάθα στη δεξιά»

 (Μετάφραση Σπύρ. Τρικούπη)

Να αγνοήσομε και τον ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟ, όπως τον διετύπωσε ο άλλος μας Εθνικός  ποιητής, ο Κωστής Παλαμάς; :

Η ιδέα του πατριωτισμού είναι απέραντη, γιατί και η πατρίδα είναι πολυνόητη. Είναι η μεγάλη και είναι η «μικρή πατρίδα», καθώς την ήθελε ο Ίων Δραγούμης. Είναι το χωριό και το Έθνος. Η πατρίδα η ειδυλλιακή και η κρατική, η πολιτική πατρίδα. Είναι οι ΒΑΣΙΛΕΙΣ της και οι ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΕΣ της. Αθήναι και Βυζάντιον. Ο Ελληνισμός ακέριος, ο κλασσικός και ο ρομαντικός. Τα μέλαθρα και τα συντρίμματα. Τ’ αρχαία, τα νέα μάρμαρα, δέντρα, ό,τι έφυγε, ό,τι μένει, γυρεύουν ένα ταίριασμα μέσα σε μια αγκαλιά» [Κωστή Παλαμά: ΠΑΤΡΙΔΟΛΑΤΡΕΙΑ, Εφημ. «Ελεύθερον Βήμα», 3 Αυγ. 1926, ΑΠΑΝΤΑ, τόμος 13^ος, σελ. 58].

Τί να πει κανείς για τον ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟ του μεγάλου τραγικού ποιητή Αισχύλου (525-455 π.Χ.); Έγραψε 79 έργα. Σώζονται ολόκληρα επτά τραγωδίες και 400 αποσπάσματα από τα υπόλοιπα. Οι τραγωδίες που σώζονται είναι: 1) «Πέρσαι», 2) «Επτά επι Θήβας», 3) «Ικέτιδες», 4) «Προμηθεύς Δεσμώτης», 5) «Αγαμέμνων», 6) «Χοηφόροι», και 7) «Ευμενίδες» (Τα 5, 6 και 7 αποτελούν την Τριλογία «Ορέστεια»).

Έλαβε μέρος: α) στη μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ. Συμπολέμησαν και τα άλλα δύο αδέρφια του ο Αμεινίας και ο Κυναίγειρος, β) στη ναυμαχία του Αρτεμισίου, βόρεια της Εύβοιας, Ιούλιος 480 π.Χ. και γ) στη ναυμαχία της Σαλαμίνας, Σεπτ. 480 π.Χ.

 Κι ενώ οι τραγωδίες του αναγνωρίστηκαν ευρέως στην εποχή του και παίζονται και σήμερα ως θεατρικές παραστάσεις σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου, του αποδίδεται το επίγραμμα που χαράχτηκε πάνω στον τάφο του (στη Γέλα της Σικελίας), όπου δεν κάνει καθόλου αναφορά στο πνευματικό του έργο αλλά θεωρεί ως καταστάλαγμα της ζωής του το ότι επολέμησε τους Πέρσες:

«Αισχύλον Ευφορίωνος Αθηναίον τόδε κεύθει

μνήμα καταφθίμενον πυροφόροιο Γέλας·

αλκήν δ’ ευδόκιμον Μαραθώνιον άλσος αν είποι

και βαθυχαιτήεις Μήδος επιστάμενος».

Μετάφραση: «Τούτο το μνήμα σκεπάζει τον Αισχύλο του Ευφορίωνα, Αθηναίο, που πέθανε στην σιτοφόρα Γέλα∙ για την ένδοξη ανδρεία του μπορεί να πει το Μαραθώνιο άλσος και ο Πέρσης με την πυκνή χαίτη - που την γνώρισε».

 Ο Άγγελος Σικελιανός αυτοπροσδιορίζεται ως «τετρακάθαρα εθνικιστής» σε επιστολή του προς τον Ίωνα Δραγούμη και προσθέτει στο έργο του «Λυρικός Βίος» το κεφάλαιο «Συνείδηση της φυλής μου».

Κι ο ποιητής Κώστας Βάρναλης στο ποίημά του «Προσκυνητής» θα γράψει: «Και στοχασμός και λόγια κ’ έργα θεία. Ω θάματα που κουβαλείς μετά σου. Χριστό κι Ορφέα, Αθηνά και Παναγία κινάς και σμίγεις στα κινήματά σου. Και οι Έλληνες, η συνολική ψυχή, το «εμείς», δεν είναι πια όντα θνητά σαν τους άλλους ανθρώπους. Είναι ιδέες αθάνατες». [«1922» Τμήμα ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, β Έκδοση, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2022, σελ. 330.]

ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ είναι αυτό που διετύπωσε συμπυκνωμένα ο Στρατηλάτης ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: «Οι Έλληνες είναι ο μοναδικός ίσως λαός που έχει αναγάγει το «μολών λαβέ» σε σύμβολο πίστης του μέσα στη διαδρομή των χιλιετιών.» [P. Hibben (Πάξτον Χίμπεν):  Ο Στρατηλάτης ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ και ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΛΑΟΣ, Εκδόσεις ΠΕΛΑΣΓΟΣ, σελ. 85.]

[Από το έργο του Γεωργίου Ρούσσου: Νεώτερη Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, 1976, τόμος 5^ος ]

 

Ο δε άλλος Νομπελίστας ποιητής μας (Βραβείο ΝόμπεΛ Λογοτεχνίας 1963), ο Γιώργος Σεφέρης θα γράψει τούτο:

 «Για μας (δηλ. τους Έλληνες και Χριστιανούς) ήταν άλλο πράγμα ο πόλεμος για την πίστη του Χριστού και για την ψυχή του ανθρώπου καθισμένη στα γόνατα της Υπερμάχου Στρατηγού που είχε στα μάτια ψηφιδωτό τον καημό της Ρωμιοσύνης» [Στο ποίημά του «Νεόφυτος ο Έγκλειστος μιλά»]

 

 

 

 

 

ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1) Ο πατριωτισμός βασίζεται, λέει, «στην ελληνική και ευρωπαϊκή μας ταυτότητα». Είναι πατριωτισμός όταν η Ευρώπη ανέχεται επί 51 πλέον χρόνια να κατέχεται ευρωπαϊκό έδαφος από ασιάτη εισβολέα, παρά τις τόσες και τόσες αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ να φύγουν τα ξένα στρατεύματα; Και είναι πατριωτισμός όταν πρωθυπουργικά χείλη είπαν το «Η Κύπρος κείται μακράν» (1974) για ν’ αποτραπεί η τουρκική εισβολή και δεν ήταν μακράν η Κορέα στην οποία εστάλη ελληνικό εκστρατευτικό σώμα; Και να ζητούμε την κεφαλήν επί πίνακι των παλληκαριών που με τον ρυθμό του βηματισμού τους, στην προχθεσινή παρέλαση, βροντοφώναξαν το «Η Κύπρος είναι ελληνική; Πότε θ’ ανοίξει ο φάκελος της Κύπρου; Ποιες σκοπιμότητες τον κρατούν ακόμη κλειστόν;

2) Ο πατριωτισμός, λέει, βασίζεται στην «ανοιχτή κοινωνία». Γεύεται και η χώρα μας και η Ευρώπη τα αποτελέσματά της με την εισβολή ποικιλωνύμων με κίνδυνο την αλλοίωση του πληθυσμού.

3) Πατριωτισμός, λέει, είναι η κοινή πορεία προς την πρόοδο. Δεν υπάρχει «πρόοδος» αν δεν έχει και βαθιές ρίζες στην παράδοση. Εκτός κι αν «πρόοδος» θεωρείται ο γάμος ομόφυλων ζευγαριών και το δικαίωμα το παιδάκι των 12-13 χρόνων ν’ αλλάξει φύλο(!) [Ο Σωκράτης, ο μεγαλύτερος σπηλαιολόγος του ανθρωπίνου ψυχισμού πάσχιζε σε όλη του τη ζωή να γνωρίσει τον εαυτό του, το «Γνώθι σαυτόν» και δεν έφτασε στο τέρμα. Και έχει αυτή την ικανότητα της αυτοσυνειδησίας το μικρό παιδί;]

4) Πατριωτισμός, λέει, είναι να υπερασπίζομαι τη φιλελεύθερη δημοκρατία. Κι αν η δημοκρατία είναι λαϊκή ή βασιλευομένη δεν την υπερασπίζομαι; Όταν οι Γερμανοί έφθασαν στη Μόσχα κατά τον Β΄ Παγκ. Πόλεμο, ο Στάλιν έδωσε διαταγή ν’ ανοίξουν όλες οι εκκλησίες και να βγάλουν από το ντουλάπι της Ιστορίας στρατηγούς και τσάρους και αγίους και όλο το ρωσικό Έθνος να αντιταχθεί κατά του εισβολέως. Έτσι έγραψαν τη μεγάλη Εποποιία που την ονόμασαν «ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ», με κόστος 20 εκατομμύρια θύματα Ρώσων.

5) Πατριωτισμός, λέει, τέλος, είναι η ιστορία με τις επιτυχίες και τις αποτυχίες μας. Ναι, εφόσον διδάσκεται κατά το δυνατόν αντικειμενικά και όχι με μονομέρειες, παραποιήσεις, αποσιωπήσεις και στρεβλώσεις.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ

            Πατριωτισμός είναι η αποφυγή τοπικισμού και η ομοψυχία και εθνική ενότητα, όπως την διετύπωσε ο Γεώργιος Καραϊσκάκης στην Αναφορά του προς την Διοίκηση τον Ιανουάριο 1827 «Ας λείψη το Πελοποννήσιοι, Νησιώται, Ρουμελιώται, αλλ’όλοι να νομιζώμεθα ΕΝ ως και είμεθα. Ομόνοια και αδελφοσύνη από ταύτα κρέμαται η σωτηρία όλων μας και είμεθα όλοι αδελφοί και εν ΕΘΝΟΣ»