Συνέντευξη του Δημήτρη Γούσιου αναφορικά με την κυκλοφορία του βιβλίου «Η χωρική διάσταση της ανάπτυξης των βουνών της Μεσογείου – Εθνική Στρατηγική Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων Τροόδους Κύπρου

 

                Ερωτήσεις: Ελευθερία Νάτσα

 

Το βιβλίο βασίζεται στη μελέτη για την ανάπτυξη των ορεινών κοινοτήτων της Κύπρου, η οποία διεξήχθη μεταξύ 2017-2019 από το Εργαστήριο Αγροτικού Χώρου του τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Η επιστημονική ομάδα αποτελείται από τους: Δημήτρη Γούσιο, Πρόδρομο Μαρδάκη, Δήμητρα Γάκη και Ιωάννη Φαρασλή.

Πρόκειται για ολοκληρωμένη εργασία, η οποία περιλαμβάνει: τη διάγνωση της περιοχής, τη στρατηγική και το επιχειρησιακό σχέδιο, εξειδικευμένο σε σχέδια δράσης. Η εργασία αυτή συνεισφέρει στον εδαφικό σχεδιασμό της ανάπτυξης περιθωριοποιημένων περιοχών, προτείνοντας ένα πρότυπο εδαφικής βιώσιμης ανάπτυξης, προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες γεωγραφικές συνθήκες των ορεινών περιοχών της Μεσογείου και της Κύπρου. Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου, ο κ. Γούσιος παραχώρησε την παρακάτω συνέντευξη. 

 

 

-          Κ. Γούσιο, υπάρχουν δυνατότητες ανάπτυξης των βουνών της Μεσογείου;

Επιβεβαιώνονται συνεχώς, πλέον, οι ισχνές ενδείξεις των τελευταίων δεκαετιών ότι οι ορεινές περιοχές εισέρχονται σε μία θετική συγκυρία και προοπτική για το μέλλον τους. Τη συγκυρία αυτή ορίζουν τρεις εξωτερικές θεωρήσεις του βουνού ως χώρο-υπόβαθρο: α) άθικτων πόρων λόγω εγκατάλειψης του, β) hot spot φυσικών πόρων και βιοποικιλότητας και γ) πολυλειτουργικόπτητας. Αυτή η συγκυρία ευνοεί τη δημιουργία  ευκαιριών για τις ορεινές περιοχές, συνδυάζοντας πολλαπλές λειτουργίες, όπως η παραγωγική, η περιβαλλοντική, η ψυχαγωγική και η κατοίκηση. Το ζήτημα που τίθεται είναι ότι ενώ οι πολιτικές προσαρμόζονται σ’ αυτές τις εξελίξεις, δεν έχουν αναπτυχθεί η κατάλληλη μεθοδολογία και η γνώση, αλλά και ο κατάλληλος μηχανισμός για να στηρίξουν την ενεργή συμμετοχή των εμπλεκόμενων δρώντων στον σχεδιασμό και τη λήψη αποφάσεων για την προώθηση της ανάπτυξης των ορεινών περιοχών σε τοπικό επίπεδο.

 

-          Τι περιλαμβάνει η Εθνική Στρατηγική Ανάπτυξης των Ορεινών Κοινοτήτων Τροόδους στην Κύπρο;

Η ΕΣΑΟΚ, ενώ αποτελεί προϊόν σχεδιασμού της ανάπτυξης, ενσωματώνει και προτείνει μία διαδραστική μεθοδολογία για την ενεργή συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στον σχεδιασμό. Περιλαμβάνει: τη διάγνωση της περιοχής, τη στρατηγική και το επιχειρησιακό σχέδιο, εξειδικευμένο σε σχέδια δράσης. Το έργο συνεισφέρει στον εδαφικό σχεδιασμό της ανάπτυξης περιθωριοποιημένων περιοχών, προτείνοντας ένα πρότυπο εδαφικής βιώσιμης ανάπτυξης, προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες γεωγραφικές συνθήκες των ορεινών περιοχών της Μεσογείου και της Κύπρου. Το πρότυπο αυτό λαμβάνει υπόψη αυτές τις συνθήκες, την κυπριακή πολιτικο-διοικητική πραγματικότητα, αλλά και τις ορατές ή κρυφές δυνατότητες του βουνού για την επανατοποθέτησή του στον περιφερειακό, εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνή χώρο.

 

-          Πώς έγινε η επιλογή του θέματος και η συγκρότηση της συγκεκριμένης επιστημονικής ομάδας;

Το θέμα και το περιεχόμενο αυτού του βιβλίου βασίζονται στη Μελέτη για την ανάπτυξη των ορεινών κοινοτήτων της Κύπρου, της οποίας ήμουν ο επιστημονικός υπεύθυνος. Η μελέτη αυτή διεξήχθη μεταξύ 2017 και 2019 από το Εργαστήριο Αγροτικού Χώρου, του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Η συγκρότηση και η συμμετοχή μίας διευρυμένης επιστημονικής ομάδας απάντησε στην ανάγκη να υπάρξει μία διεπιστημονική και διαδραστική προσέγγιση για την έξοδο του βουνού από την εγκατάλειψη και την αναζήτηση δρόμων για τη βιώσιμη ανάπτυξή του. Αυτή η προσέγγιση είναι αναγκαία, γιατί η πολυλειτουργικότητα και η αλληλεξάρτηση των φαινομένων στις ορεινές περιοχές απαιτούν τη δημιουργική συνάρθρωση πολλαπλών εξειδικεύσεων στο πεδίο, οι οποίες, μέσω της εδαφικής διάγνωσης, θα συμβάλλουν στην ανάδυση καινοτομικών διεξόδων και λύσεων.

 

-          Ποια είναι η συνεισφορά του προτύπου εδαφικής βιώσιμης ανάπτυξης που προτείνετε στη γενικότερη ανάπτυξη περιθωριοποιημένων περιοχών;

Το πρότυπο αυτό απαντά στους μακροπρόθεσμους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης, οι οποίοι έχουν τεθεί σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο. Παράλληλα, εστιάζει στο τοπικό επίπεδο και στους τοπικούς πόρους που διαθέτει η κάθε περιοχή, προτείνοντας μία ενδογενή ανάπτυξη με δεσμεύσεις δρώντων και βραχο-μεσοπρόθεσμους στόχους. Η ανάπτυξη αυτή στηρίζεται σε ένα σύνολο υφιστάμενων ή/και κατασκευάσιμων πόρων, η αξιοποίηση των οποίων βασίζεται σε τοπικές μορφές συνεργασίας, αλλά και συντονισμού της όλης προσπάθειας. Αυτή η συνάρθρωση στο πεδίο των πόρων, αλλά και των δομών συνεργασίας και συντονισμού θεμελιώνει την εδαφική περιοχή και εξασφαλίζει μία ιδιαίτερη ανταγωνιστικότητα, βασισμένη όχι στη μείωση του κόστους παραγωγής, αλλά στη διακριτότητα των τοπικών προϊόντων.

 

-          Σε ποιο κοινό απευθύνεται το συγκεκριμένο έργο;

Το έργο απευθύνεται σε όλους εκείνους που ασχολούνται ερευνητικά και επαγγελματικά με τον χωρικό και αναπτυξιακό σχεδιασμό, ιδιαίτερα στις περιοχές της υπαίθρου και του ορεινού χώρου. Στο πλαίσιο μίας διεπιστημονικής προσέγγισης της εδαφικής ανάπτυξης (territorial approach) και της οργάνωσης του σχεδιασμού σε όλα του τα στάδια, παρουσιάζεται ο τρόπος αφενός της οργάνωσης του Εδαφικού Διαγνωστικού σε μία επιχειρησιακή βάση και αφετέρου της αξιολόγησης «μεταφοράς-ένταξης» παρεμβάσεων, μέσω Στρατηγικών Επιλογών. Επιπλέον, αναπτύσσεται μία ενδιαφέρουσα δόμηση του επιχειρησιακού σχεδιασμού, στην οποία πρωτεύων σκοπός είναι η εστίαση στην εξασφάλιση ολοκληρωμένων και λειτουργικών αποτελεσμάτων.

 

-          Ποια είναι τα επόμενα ερευνητικά - συγγραφικά σας σχέδια;

Η πολιτική υποδοχής νέου πληθυσμού στις περιοχές της υπαίθρου και ένα συμμετοχικό σύστημα εγγύησης των τοπικών προϊόντων (αγαθών και υπηρεσιών) είναι δύο πεδία, τα οποία ενισχύουν και συμπληρώνουν ταυτόχρονα μία ολοκληρωμένη πολιτική για την υποστήριξη της ζωής στις ορεινές περιοχές. Η πρώτη αποβλέπει στην υποστήριξη της σχέσης κατοικία - απασχόληση - εξυπηρετήσεις στις περιοχές αυτές και η δεύτερη αποβλέπει στην υποστήριξη της πιστοποίησης της ιδιαιτερότητας και της διακριτότητας των προϊόντων της κάθε περιοχής, εργαλείο σημαντικό για τη βιωσιμότητα των παραγωγικών και οικονομικών πρωτοβουλιών στο βουνό.