Ντόμινο τρόμου στη Μέση Ανατολή

Παγκόσμιος συναγερμός για το ενδεχόμενο γενικευμένης σύρραξης μεταξύ Ισραήλ και Ιράν. Η ανησυχία της Αθήνας για τις αλυσιδωτές επιπτώσεις που μπορεί να υπάρξουν από μια πιθανή ανάφλεξη στην ευρύτερη περιοχή. Οι κινήσεις στη διπλωματική σκακιέρα, η αβεβαιότητα που σκιάζει την οικονομία και ο κίνδυνος αύξησης των μεταναστευτικών ροών. Γράφουν στην «R»: Αλ. Δεσποτόπουλος, Αθ. Δρούγος, Λ. Θαλασσινός, Σ. Καλεντερίδης, Π. Πετράκης, Κ. Υφαντής, Ι. Χαλικιάς. Αποστολή στο Ισραήλ: Τα σχέδια του Νετανιάχου για την επόμενη ημέρα.

Hμαζική επίθεση του Ιράν με πυραύλους και drones εναντίον του Ισραήλ, που ξεκίνησε κοντά στα μεσάνυχτα της 13ης Απριλίου και ολοκληρώθηκε τα ξημερώματα της επόμενης ημέρας, άλλαξε τα δεδομένα στον πόλεμο της Γάζας. Η σύγκρουση, που παρέμενε έως τότε περιορισμένη στα όρια του παλαιστινιακού θύλακα, απέκτησε χαρακτηριστικά περιφερειακής σύγκρουσης, ενώ το θέατρο του μετώπου γιγαντώθηκε και πλέον περιλαμβάνει το σύνολο της επικράτειας των δύο αντιπάλων. Το Ισραήλ απάντησε τη νύχτα της περασμένης Πέμπτης με χτύπημα στο έδαφος του Ιράν, κοντά στο αεροδρόμιο του Ισφαχάν. Το χτύπημα ήταν περιορισμένης δυναμικής και έμοιαζε να μη θέλει να προκαλέσει ισχυρή ιρανική αντίδραση. Ωστόσο, σύμφωνα με ισραηλινές πηγές, ήταν και ένα μήνυμα προς το Ιράν ότι οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του, όπως και οι στρατιωτικοί στόχοι στο έδαφός του, είναι ευάλωτες σε ισραηλινά χτυπήματα.

Το χτύπημα προκάλεσε αρχικά πανικό στις διεθνείς αγορές, αλλά, με δεδομένο ότι η ισραηλινή κυβέρνηση απέφυγε οποιοδήποτε σχόλιο για την επίθεση και οι Ιρανοί προσπάθησαν να υποβαθμίσουν τη σημασία της, η ηρεμία επανήλθε γρήγορα στα χρηματιστήρια. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι οι δύο χώρες εξακολουθούν να βρίσκονται ένα λάθος μακριά από τον ανοιχτό πόλεμο, όπως σχολίασε την Παρασκευή η έγκυρη ισραηλινή εφημερίδα «Haaretz». Το ντόμινο του τρόμου και το ενδεχόμενο μιας ανεξέλεγκτης και γενικευμένης σύρραξης παραμένουν στο τραπέζι και προκαλούν έντονη ανησυχία σε όλο τον κόσμο.

Η Αθήνα δεν αποτελεί εξαίρεση. Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης, σε ραδιοφωνική του συνέντευξη το πρωί της Παρασκευής, «ξόρκισε» το ενδεχόμενο περαιτέρω κλιμάκωσης της σύγκρουσης Ισραήλ - Ιράν, λέγοντας ότι «θα πρέπει να επικρατήσει η αυτοσυγκράτηση από όλα τα μέρη», αλλά και ότι «μια περαιτέρω διάχυση της κρίσης θα έχει -το δίχως άλλο- καταστροφικές συνέπειες όχι μόνο για την περιοχή, αλλά και για τον κόσμο ολόκληρο».

Σύμφωνα με την ανάλυση της Αθήνας, το χτύπημα του Ισραήλ απευθείας στο έδαφος του Ιράν ήταν ακόμα ένα βήμα κλιμάκωσης της κρίσης. Μέχρι τώρα, οι Ισραηλινοί είχαν αποφύγει να το κάνουν. Το ότι το χτύπημα ήταν περιορισμένο και έμοιαζε να θέλει να στείλει μηνύματα στους Ιρανούς, στις χώρες της περιοχής αλλά και στους δυτικούς συμμάχους δεν καθησυχάζει την ελληνική κυβέρνηση. Διπλωματικές πηγές, άλλωστε, έλεγαν ότι μπορεί οι Ισραηλινοί απλώς να ήθελαν να μετρήσουν αντιδράσεις και να διαπιστώσουν τις δυνατότητες της ισραηλινής αεράμυνας. Επίσης, ότι μπορεί το χτύπημα να μην ήταν η ισραηλινή αντίδραση, αλλά η αφετηρία αυτής της αντίδρασης, που ενδέχεται να ξεδιπλωθεί σε συνέχειες.

Ο Νετανιάχου

Στο πλαίσιο αυτό, κομβική σημασία αποδίδει η Αθήνα στις αποφάσεις του Μπενιαμίν Νετανιάχου και στο πώς ο ίδιος προσλαμβάνει την ιρανική επίθεση της προηγούμενης Κυριακής. Διπλωματικές πηγές υπενθυμίζουν πως, μετά την 7η Οκτωβρίου, ο Νετανιάχου θεώρησε πως είχε την ευκαιρία να ξεμπερδέψει οριστικά με τη Χαμάς και ότι, αν «διαβάσει» με τον ίδιο τρόπο την ιρανική επίθεση, η περαιτέρω κλιμάκωση με μαζικά πυρά και από τις δύο πλευρές δεν θα αργήσει.

Στο σενάριο αυτό, του ανοιχτού πολέμου ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν, η απειλή διαχέεται σε όλα τα κράτη της περιοχής, τα οποία η Τεχεράνη θεωρεί συμμάχους του Ισραήλ. Η Ελλάδα, που διατηρεί ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με το Ιράν, δεν ανήκει σε αυτή την κατηγορία. Ανήκει όμως η Κύπρος, από το έδαφος της οποίας (τις βρετανικές βάσεις στο Ακρωτήρι) προήλθε ο κύριος όγκος της συμμαχικής αναχαίτισης τα ξημερώματα της περασμένης Κυριακής. Πέρα από τους πολεμικούς κινδύνους, ωστόσο, υπάρχουν και οι κίνδυνοι που απειλούν και τη χώρα μας σε περίπτωση ανοιχτής σύγκρουσης, τους οποίους διπλωματικές πηγές προσδιορίζουν κυρίως σε δύο πεδία: στην οικονομία και στο μεταναστευτικό. Στο σενάριο αυτό, θα πρέπει να αναμένεται μια έκρηξη στις τιμές του πετρελαίου, που θα εκτοξεύσει τον πληθωρισμό και θα οδηγήσει την οικονομία σε ύφεση. Σε ό,τι αφορά το μεταναστευτικό, οι ίδιες πηγές επισημαίνουν πως στον Λίβανο και στην Ιορδανία βρίσκονται σήμερα περίπου τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες (κυρίως Σύροι και Παλαιστίνιοι) που αναμένεται να προσπαθήσουν να περάσουν σε ευρωπαϊκό έδαφος. Η Κύπρος, μάλιστα, ήδη δέχεται ισχυρές μεταναστευτικές πιέσεις, κυρίως από τις ακτές του Λιβάνου.

Σε αυτό το ζοφερό σκηνικό, η ελληνική διπλωματία προσπαθεί να κάνει ό,τι μπορεί ώστε να αποφευχθεί μια γενικευμένη κλιμάκωση του πολέμου στη Μέση Ανατολή. Τη Δευτέρα, ο Γιώργος Γεραπετρίτης θα μεταβεί στις Βρυξέλλες, όπου συνεδριάζει εκτάκτως το Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών με αντικείμενο τα επόμενα βήματα της Ε.Ε. στο Μεσανατολικό και την εξειδίκευση των κυρώσεων εναντίον του Ιράν, και στη συνέχεια θα ταξιδέψει στο Κατάρ και στο Κουβέιτ. Η ελπίδα της Αθήνας είναι οι διαπραγματεύσεις που συνεχίζονται με μεσολάβηση του Κατάρ ανάμεσα στη Χαμάς και το Ισραήλ να καταλήξουν σύντομα σε ένα αμοιβαία αποδεκτό σχέδιο εκεχειρίας και ανταλλαγής ομήρων και Παλαιστίνιων κρατουμένων που θα εκτονώσει την κρίση. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, οι διαπραγματεύσεις αυτές βρίσκονται σε αρκετά προχωρημένο στάδιο και μπορούν να καταλήξουν αν βρεθεί λύση στο ερώτημα ποιος θα αναλάβει την ασφάλεια στη Λωρίδα της Γάζας την επαύριον του πολέμου, αλλά και το ποιος θα έχει τον έλεγχο στο εγχείρημα της επιστροφής των Παλαιστινίων στις εστίες τους.

Παγκόσμια ανησυχία

Εγκυροι διεθνολόγοι και καθηγητές γράφουν στην «R» για τις επιπτώσεις μιας πιθανής ανάφλεξης στη Μέση Aνατολή και στην ευρύτερη περιοχή

Η κλιμάκωση της κρίσης στη Μέση Ανατολή, με την επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ την περασμένη Κυριακή και το ανταποδοτικό πλήγμα των Ισραηλινών στο Ισφαχάν, προκαλεί έντονη ανησυχία σε όλο τον κόσμο. Τις πολυδιάστατες επιπτώσεις αυτής της εξέλιξης επιχειρούν να προσδιορίσουν με άρθρα τους στη Realnews διεθνολόγοι και πολιτικοί αναλυτές, ενώ τις οικονομικές επιπτώσεις μιας ανεξέλεγκτης κρίσης επιχειρούν να εξετάσουν επιφανείς καθηγητές των οικονομικών. Ο Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος, ο Θανάσης Δρούγος και ο Σάββας Καλεντερίδης αναλύουν την αβεβαιότητα που έχει προκύψει, τους κινδύνους επέκτασης του πολεμικού κλίματος σε όλη την περιοχή, καθώς και τη λεπτή θέση της Ελλάδας και τις συνέπειες που θα υπάρξουν λόγω της γεωστρατηγικής της θέσης. Ο Παναγιώτης Πετράκης, ο Ιωάννης Χαλικιάς και ο Λευτέρης Θαλασσινός εξετάζουν τους κινδύνους που προκύπτουν για την ελληνική και την παγκόσμια οικονομία από μια πιθανόν ακόμα μεγαλύτερη κλιμάκωση της κρίσης, εστιάζοντας κυρίως στις συνέπειες μιας αύξησης της τιμής του πετρελαίου.

Από την τοπική φλόγα στην περιφερειακή πυρκαγιά

Αδιαμφισβήτητα, η τρέχουσα γεωπολιτική κρίση στη Μέση Ανατολή μεταξύ της οργάνωσης Χαμάς και των ιρανικών δορυφόρων εναντίον του Ισραήλ έχει πλέον εξελιχθεί από τοπικό σε περιφερειακό φαινόμενο. Η άμεση επίθεση του Ιράν, μέσω επιθέσεων με drones και πυραύλους κατά του Ισραήλ, και η συνακόλουθη επιχειρησιακού τύπου αντίδραση των δυτικών ενόπλων δυνάμεων, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο, στην αντιμετώπιση αυτής της απειλής επιβεβαιώνουν την περιφερειακή πλέον διάσταση της κρίσης, αναβαθμίζοντάς την πέραν του τοπικού πλαισίου. Μετά το ανταποδοτικό χτύπημα του Ισραήλ στο Ιράν την περασμένη Πέμπτη, ο φόβος της επέκτασης και της διασποράς του πολέμου είναι πλέον απολύτως δικαιολογημένος.

Είναι ενθαρρυντικό ότι κανείς από τους μεγάλους εμπλεκόμενους δρώντες δεν δείχνει πρόθυμος να οδηγήσει την ένταση σε κρίση παγκοσμίου επιπέδου. Μια ευρύτερη συμμετοχή των δυτικών χωρών φαίνεται απίθανη προς το παρόν, καθώς αντιμετωπίζουν ήδη δυσκολίες με την κρίση στην Ουκρανία. Η Ρωσία αντιμετωπίζει για δεύτερο χρόνο τον πόλεμο στην ανατολική Ευρώπη και οποιαδήποτε άμεση στρατιωτική υποστήριξη προς το Ιράν θα νομιμοποιούσε αντίστοιχη αντίδραση της Δύσης, με άμεση στρατιωτική υποστήριξη προς το Κίεβο. Η Κίνα αντιμετωπίζει ήδη σημαντικά προβλήματα λόγω της διατάραξης του εμπορίου στα Στενά του Ορμούζ και δεν επιθυμεί σε καμία περίπτωση να θέσει σε κίνδυνο τις σχέσεις της με τον μεγάλό εμπορικό εταίρο, την Ευρώπη. Εξαρτώμενη αμυντικά από τις Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη είναι πιθανό να υιοθετήσει αναπόφευκτα τις προσεγγίσεις των ΗΠΑ, οι οποίες αναμένεται να είναι αυστηρές σε περίπτωση άμεσης στρατιωτικής εμπλοκής της Κίνας ή της Ρωσίας στην κρίση της Μέσης Ανατολής.

Από την άλλη, αν και κανείς μεγάλος παίκτης στην περιοχή δεν επιδιώκει την ενίσχυση των στρατιωτικών εντάσεων, η παρούσα κατάσταση αποδεικνύει όχι μόνο τη δυναμική με την οποία μια τοπική κρίση μπορεί να εξελιχθεί σε περιφερειακή κρίση, αλλά και την πιθανότητα ενός παγκόσμιου καταστροφικού σεναρίου. Η δημιουργία ενός φαύλου κύκλου αντεπιθέσεων μεταξύ Ιράν και Ισραήλ δεν μπορεί να αποκλειστεί. Αντίθετα, μοιάζει -για την ώρα- το επικρατέστερο σενάριο. Οι δύο χώρες έχουν εισέλθει σε έναν άτυπο ανταγωνισμό ισχύος και επίδειξης δύναμης και ένας λάθος υπολογισμός ή μια λάθος κίνηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκτροχιασμό της κατάστασης.

Οι μη στρατιωτικές δράσεις βρίσκονται επίσης στις επιλογές των δύο μερών. Ο κυβερνοπόλεμος μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό όπλο για το Ισραήλ, ενώ το Ιράν γνωρίζει ότι τυχόν κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ θα επηρεάσει σημαντικά το παγκόσμιο εμπόριο, ειδικά του υγροποιημένου φυσικού αερίου, αλλά και του πετρελαίου. Προσπάθεια του Ιράν να εμποδίσει το εμπόριο στα Στενά θα οδηγούσε μετά βεβαιότητας σε σημαντική μείωση των εξαγωγών από τη Μέση Ανατολή, θέτοντας ταυτόχρονα υπό αμφισβήτηση τη θέση του Κατάρ στην παγκόσμια αγορά του LNG. Αυτό έχει σημαντικές επιπτώσεις στις παγκόσμιες συμβάσεις προμήθειας LNG, στις τιμές (αυξημένος πληθωρισμός) και στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού.

Πολυδιάστατες και επικίνδυνες προεκτάσεις

Η παγκόσμια και περιφερειακή ασφάλεια στη Μέση Ανατολή και στο ουκρανορωσικό μέτωπο χειροτερεύει καθημερινά και τα μηνύματα που έρχονται είναι πολύ αρνητικά, αφού κυριαρχούν οι σφοδρές πολεμικές επιχειρήσεις, η σκληροπυρηνική γλώσσα, οι πολλαπλασιαζόμενες απειλές και η πληθώρα γνωστών αλλά και νέων κινδύνων και βαθύτατα αποσταθεροποιητικών παραμέτρων. Η πρόσφατη ως και για πρώτη φορά εκδηλωθείσα επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ με συμβατικά όπλα, σε συνδυασμό με παρεμφερείς τάσεις και ενέργειες, ενισχύει το πλαίσιο της κλιμάκωσης με πολυδιάστατες επιπτώσεις. Η κλιμάκωση είναι εμφανής και περιλαμβάνει απειλές και κινήσεις συμβατικές, μη γραμμικές, υβριδικές και ασύμμετρες. Είναι πλέον ορατός ο κίνδυνος εκτροπής και υποτροπής με παγκόσμιες προεκτάσεις, με διασπορά πυραυλικών συστημάτων και, πιθανότατα, όπλων και υλικών μαζικής καταστροφής.

Στη Μέση Ανατολή, το Ισραήλ αντιμετωπίζει πολυμέτωπο πόλεμο απέναντι στο Ιράν και στους πληρεξούσιους της Τεχεράνης σε Λίβανο, Υεμένη, Μεσοποταμία, Γάζα κ.α. Την ίδια στιγμή, η τρέχουσα χρονική περίοδος χαρακτηρίζεται από «στοχευμένες δολοφονίες» αντιπάλων, ενισχυμένες προπαγανδιστικές, συνωμοσιολογικές και παραπληροφορικές «θέσεις/θεωρίες», κινδύνους για την ενεργειακή και ναυτική ασφάλεια, αναβάθμιση κυβερνοπολέμου, ενώ ειδικά στη Γάζα η ανθρωπιστική κρίση έχει δραματικές προεκτάσεις, με τα κύματα της παράνομης μετανάστευσης να παραμένουν ορατά και ενεργά στην ανατολική Μεσόγειο και στη βορειοαφρικανική ακτή/Σαχέλ. Επίσης, οι αποσταθεροποιητικές δυνάμεις της Κίνας, της Ρωσίας, του Ιράν και της Βόρειας Κορέας θα προσπαθήσουν να προωθήσουν τον αντιδυτικισμό και να προκαλέσουν εσωτερικές και άλλες κρίσεις.

Η Ελλάδα είναι κοντά και στα δύο καυτά μέτωπα, και τα τρέχοντα πολεμικά γεγονότα έχουν επιπτώσεις οικονομικές, ενεργειακές, στρατιωτικές και όχι μόνο. Μετά από χρόνια, η ισραηλινοϊρανική αντιπαράθεση διολίσθησε από τις επιθέσεις με κυβερνοϊούς (stuxnet), δολοφονίες Ιρανών πυρηνικών επιστημόνων από μυστικές υπηρεσίες του Ισραήλ, πολέμους διά αντιπροσώπων κ.ά. Η ευρύτερη περιοχή απαιτεί εμβάθυνση από σοβαρούς μελετητές και γνώστες των επιμέρους αντικειμένων, ενίσχυση των όποιων προσπαθειών αποκλιμάκωσης (αν και είναι πολύ δύσκολο, γιατί η αντιπαράθεση Τελ Αβίβ - Τεχεράνης έχει ήδη ξεφύγει). Η χώρα μας σταθερά παραμένει στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε., έχει ιστορικά κάποιες εμπειρίες από την περιοχή (πολέμους, αποστολή ναυτικών μονάδων, βελτίωση στρατιωτικών επαφών, αντιμετώπιση πειρατείας κ.ά.), αλλά η κατά γεωμετρική πρόοδο ενδυνάμωση των κρίσεων και απειλών έχει ήδη αλλάξει πολλά. Επίσης, δεν αποκλείεται μια εκ νέου ενίσχυση και δράση τρομοκρατικών και άλλων βίαιων δικτύων και εκ μέρους μας, λόγω γεωγραφικής εγγύτητας, πρέπει να δώσουμε αυξημένη σημασία με ποιοτικά και ποσοτικά μέσα κ.λπ.

Ανταποδοτικά πλήγματα, όπως αυτό της περασμένης Πέμπτης από το Ισραήλ στο Ιράν, η παρουσία νέας γενιάς φονικών και καταστροφικών οπλικών συστημάτων και πυρομαχικών, η αντοχή των οργανώσεων τύπου Χεζμπολάχ και Χούθι, η μετατόπιση συμμαχιών, η παραπληροφόρηση κ.ά. θα οργιάζουν, γι' αυτό και η Ελλάδα -μονομερώς αλλά και με τους συμμάχους της- θα πρέπει να δώσει την πρέπουσα βαρύτητα στην προστασία των θαλάσσιων διόδων, στην ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, στην προστασία των ενεργειακών υποδομών, στην αντιπυραυλική άμυνα, καθώς και στην άμεση αντιμετώπιση των διαδικτυακών κινδύνων και της πολλαπλασιαστικής παραπληροφόρησης. Λόγω των κρίσεων στη Μέση Ανατολή και στην Ουκρανία, εισερχόμαστε σε κρισιμότατη και γκρίζα περιοχή, με άγνωστο το μέλλον, ενώ εγκυμονούν κίνδυνοι παγκόσμιας ανάφλεξης.

Πού οδηγείται η κόντρα Ισραήλ - Ιράν;

Τον Μάρτιο του 2011, η… δημοκρατική Δύση επιχείρησε να ανατρέψει τον Πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ Ασαντ, χρησιμοποιώντας λιποτάκτες του συριακού στρατού, ακραίες ισλαμικές οργανώσεις και την Τουρκία. Ηταν μια κλασική επιχείρηση «πορτοκαλί επανάστασης» που έγινε στο πλαίσιο της λεγόμενης «Αραβικής Ανοιξης».

Τότε απέτυχαν να ανατρέψουν τον Ασαντ, λόγω της ισχυρής αντίδρασης Ρωσίας και Κίνας στο Σ.Α. του ΟΗΕ, όπου δεν επέτρεψαν την ανάληψη στρατιωτικής δράσης κατά της Συρίας και άρχισε μια επιχείρηση εξουδετέρωσης της απειλής στο έδαφος, με στρατιωτική εμπλοκή της Ρωσίας και του Ιράν.

Το Ιράν ενεπλάκη το 2013, στέλνοντας στη Συρία μονάδες των ειδικών δυνάμεων (Δύναμη Κουντς) των Φρουρών της Επανάστασης, οι οποίες τότε είχαν διοικητή τον Κασίμ Σουλεϊμάνι, εμπνευστή της δημιουργίας ενός δικτύου πληρεξουσίων, με στόχο την άσκηση επιρροής και «πολιορκίας» του Ισραήλ.

Με την εισβολή της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 και την επιχείρηση του ισραηλινού στρατού στη Γάζα, αυτό το δίκτυο πληρεξουσίων του Ιράν ανέλαβε δράση, με κάθε είδους επιθέσεις κατά του Ισραήλ. Πρωταγωνιστής των επιθέσεων αυτών η Χεζμπολάχ του Λιβάνου, η οποία όμως σε έναν βαθμό καθοδηγείται και τροφοδοτείται με όπλα και πυρομαχικά και από τις ειδικές δυνάμεις των Φρουρών της Επανάστασης που σταθμεύουν στη Συρία.

Τα όπλα και τα πυρομαχικά μεταφέρονται στη Συρία κυρίως αεροπορικώς, στα αεροδρόμια της Δαμασκού και του Χαλεπίου, τα οποία, εξ αυτού του λόγου, έχουν δεχθεί πολλές αεροπορικές επιθέσεις και βομβαρδισμούς από την πολεμική αεροπορία του Ισραήλ.

Επίσης, επιθέσεις έχουν δεχθεί και εγκαταστάσεις τω ειδικών δυνάμεων των Φρουρών της Επανάστασης στη Δαμασκό και σε άλλες περιοχές της Συρίας, χωρίς μέχρι τώρα να έχει αντιδράσει το Ιράν στις επιθέσεις αυτές.

Μέχρι που δέχθηκε αεροπορική επίθεση το προξενείο του Ιράν στη Δαμασκό, την 1η Απριλίου 2024, από την οποία έχασαν τη ζωή τους 16 άτομα, ανάμεσά τους ο ανώτατος διοικητής των ειδικών δυνάμεων των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης, ταξίαρχος Μοχαμέντ Ρεζά Ζαχεντί, και άλλοι επτά Ιρανοί αξιωματικοί.

Η επίθεση σε διπλωματική αποστολή ξένης χώρας ισοδυναμεί με επίθεση στο έδαφος της χώρας αυτής και αυτό έφερε το Ιράν σε σοβαρό δίλημμα. Να απαντήσει το ίδιο στην επίθεση στο προξενείο του στη Δαμασκό ή μέσω πληρεξουσίων.

Η απόφαση δεν ήταν εύκολη, αφού, αν απαντούσε το ίδιο, υπήρχε κίνδυνος ανταπάντησης από πλευράς του Ισραήλ, κάτι που θα σημαίνε πόλεμο.

Γι' αυτό το Ιράν επί δεκατρείς ημέρες στάθμισε όλες τις παραμέτρους, ενημέρωσε εκ των προτέρων τις ΗΠΑ ότι θα πραγματοποιήσει μια επίθεση περιορισμένου πλήγματος, χωρίς απώλειες αμάχων, θέλοντας να δείξει ότι η επίθεση αποσκοπεί στην απάντηση στο βομβαρδισμό του προξενείου και πως η Τεχεράνη δεν επιθυμεί κλιμάκωση.

Το Ισραήλ αντιμετώπισε την επίθεση με τη βοήθεια των ΗΠΑ, Βρετανίας, Γαλλίας, Ιορδανίας και Σ. Αραβίας, πλην όμως ορισμένοι πύραυλοι, πιθανόν υπερηχητικοί, έπληξαν δύο αεροπορικές βάσεις, του Ναβατίμ και του Ραμόν.

Το Ισραήλ θέλησε να απαντήσει, όμως βρήκε απέναντί του τείχος. ΗΠΑ, Βρετανία και Γαλλία, που το βοήθησαν στην αντιμετώπιση της επίθεσης του Ιράν, δήλωσαν ξεκάθαρα ότι είναι αντίθετες με κάτι τέτοιο.

Αυτό υποχρέωσε το Ισραήλ, μετά από τέσσερα πολεμικά συμβούλια, να απαντήσει στην επίθεση της Παρασκευής, που ήταν μικρής κλίμακας και με drones, τα οποία αναχαιτίστηκαν από την ιρανική αεράμυνα.

Δεδομένου ότι ακολουθεί το εβραϊκό Πάσχα, είναι πολύ πιθανόν να έχουμε μια «αναγκαστική εκεχειρία» τις επόμενες ημέρες.

Μετά, βλέπουμε…

Είμαστε σε ένα επίπεδο οριοθετημένου κινδύνου

Είναι εμφανές ότι έχουμε περάσει σε ένα αναβαθμισμένο επίπεδο αβεβαιότητας και κινδύνου. Θα έλεγα πως, εάν πριν ήμασταν στο κίτρινο, τώρα είμαστε στο πορτοκαλί, αλλά όχι στο κόκκινο. Είμαστε σε ένα επίπεδο οριοθετημένου κινδύνου. Παρ' όλα αυτά, θα υπάρχουν αρνητικές συνέπειες σε όλους τους τομείς, στις τιμές του πετρελαίου, στο εμπόριο και στις ισοτιμίες των νομισμάτων της περιοχής. Οι επιδράσεις από την επίθεση του Ιράν στο Ισραήλ έχουν αρνητικό πρόσημο, αλλά ακόμη δεν είναι καταστροφικού επιπέδου, καθώς και η απάντηση του Ισραήλ δεν ήταν εκτεταμένης δυναμικής. Θα περιμένουμε να δούμε πώς θα εξελιχθεί το ζήτημα για να μπορέσουμε να καταλάβουμε πού κινούμεθα.

Αναμένουμε αύξηση της τιμής του πετρελαίου

Εάν κλιμακωθεί περαιτέρω η ένταση ανάμεσα στο Ιράν και το Ισραήλ, παρά τη μικρής έντασης απάντηση του Ισραήλ, τότε θα υπάρξουν οικονομικές συνέπειες, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το πετρέλαιο, καθώς το Ιράν παράγει σημαντικές ποσότητες πετρελαίου. Σε κάθε περίπτωση, όλα θα εξαρτηθούν από την ένταση και τη διάρκεια της σύρραξης ανάμεσα στο Ιράν και το Ισραήλ. Σε περίπτωση έντονης κλιμάκωσης της σύρραξης, αυτό που θα αναμένουμε είναι η αύξηση της τιμής του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές, κατά συνέπεια και για τα νοικοκυριά. Εκτιμώ, ωστόσο, ότι αυτή η κρίση στη Μέση Ανατολή είναι διαχειρίσιμη.

Ολα θα εξαρτηθούν από τη στάση των Αμερικανών

Εκτιμώ ότι, όπως εξελίσσεται η κατάσταση, το Ισραήλ δεν θα αφήσει ατιμώρητο το Ιράν. Εξάλλου, υπήρξε μια απάντηση, μικρής ωστόσο δυναμικής. Την ίδια στιγμή, όμως, η Αμερική δεν θέλει, μέχρι στιγμής, να υπάρξει κλιμάκωση της σύρραξης. Ολα θα εξαρτηθούν και από τη στάση που θα κρατήσουν οι Αμερικανοί. Σε κάθε περίπτωση, εάν υπάρξουν περαιτέρω αντίποινα από το Ισραήλ, εκτιμώ ότι και το Ιράν θα απαντήσει. Συνεπώς, εάν η κρίση κρατήσει για αρκετούς μήνες, τα οικονομικά αποτελέσματα στην Ευρώπη θα είναι καταστροφικά. Αν έχουμε μόνο στρατιωτικές επεμβάσεις μικρής εμβέλειας και από το Ισραήλ και από το Ιράν, για λόγους εντυπωσιασμού, πιθανόν να μην υπάρχουν ιδιαίτερες οικονομικές επιπτώσεις.

Τα σχέδια του Νετανιάχου για την επόμενη ημέρα

Στα ανοιχτά μέτωπα σε Γάζα και νότιο Λίβανο επικεντρώνεται ο πολεμικός σχεδιασμός της ισραηλινής κυβέρνησης

Παρά τις τελευταίες εξελίξεις όσον αφορά τη διένεξη με το Ιράν, προτεραιότητα του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου φαίνεται πως παραμένει η εξάλειψη των τρομοκρατικών απειλών στα τρία ανοιχτά μέτωπα, μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου του 2023 από τη Χαμάς. Το δύο ανοιχτά μέτωπα βρίσκονται στη Γάζα. Το πρώτο εντοπίζεται στη βόρεια και κεντρική περιοχή της Λωρίδας, ενώ το δεύτερο στη νότια πόλη της Ράφα. Μετά από έξι μήνες πολέμου, ένα μεγάλο μέρος του στρατιωτικού βραχίονα της Χαμάς φαίνεται ότι έχει εξαλειφθεί. Ωστόσο, οι επιχειρήσεις δεν έχουν σταματήσει. Απεναντίας, από τον ισραηλινό στρατό (IDF) διαμηνύεται σε όλους τους τόνους ότι θα διευρυνθούν και στην περιοχή της Ράφα. Μάλιστα, στις αρχές της περασμένης εβδομάδας ανακοινώθηκε ότι επιστρατεύονται δύο ταξιαρχίες εφέδρων προκειμένου να ενισχύσουν τις ομάδες που επιχειρούν ήδη στη Γάζα.

Κύριος στόχος είναι η διάλυση και του τελευταίου θύλακα της Χαμάς, ώστε να διασφαλιστεί ότι στο μέλλον δεν πρόκειται να επαναληφθεί καμία απειλή εναντίον της χώρας. Εχοντας προχωρήσει σε ευρείες επιχειρήσεις εκκαθάρισης του πεδίου στη βόρεια και κεντρική Γάζα, ο IDF πιστεύει ότι στη Ράφα η Χαμάς διατηρεί ενεργά τα τελευταία της στρατηγεία, τα οποία θέλει διακαώς να καταστρέψει. Υπάρχουν αναφορές για την ύπαρξη δικτύου υπόγειων στοών, μέσα από τις οποίες τα μέλη της τρομοκρατικής οργάνωσης σχεδιάζουν και εξαπολύουν τις επιθέσεις τους, ενώ έχουν εντοπιστεί και κτίρια όπου εικάζεται ότι μπορεί να βρίσκονται εν ζωή κάποιοι από τους ομήρους. Υπενθυμίζεται ότι υπάρχουν 133 άνθρωποι που αγνοούνται από την τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου. Οι ελπίδες δεν έχουν στερέψει για τους συγγενείς, αν και κυβερνητικές πηγές εκτιμούν ότι ο τελικός αριθμός των απαχθέντων που βρίσκονται εν ζωή ενδεχομένως να μην υπερβαίνουν τους 35.

Το τρίτο μέτωπο, που αποτελεί και μεγάλη πρόκληση για τον IDF, είναι αυτό που έχει ανοίξει με τη Χεζμπολάχ, η οποία δρα από τον νότιο Λίβανο. Τις τελευταίες ημέρες, μάλιστα, στον απόηχο της πρωτοφανούς επίθεσης του Ιράν, οι τρομοκράτες της Χεζμπολάχ έχουν εξαπολύσει ουκ ολίγες επιθέσεις εναντίον περιοχών του βόρειου Ισραήλ. Και μπορεί έξι μήνες μετά την έναρξη του πολέμου το βόρειο Ισραήλ να παραμένει έρημο, αφού έχουν εκκενωθεί όλες οι περιοχές από τους κατοίκους, ωστόσο είναι μεγάλη η παρουσία του στρατού.

Κτίριο που χρησιμοποιούσε ο στρατός έγινε στόχος επίθεσης την Τετάρτη από δύο ιρανικής κατασκευής drones που εξαπέλυσε η Χεζμπολάχ. Το αποτέλεσμα ήταν ο τραυματισμός 18 ατόμων, εκ των οποίων 14 στρατιώτες, με τους έξι από αυτούς να νοσηλεύονται σε πολύ σοβαρή κατάσταση. Εχοντας περάσει έξι μήνες, το πηγάδι της υπομονής έχει στερέψει για τους Ισραηλινούς που βρίσκονται εκτοπισμένοι από τις κατοικίες τους στο βόρειο Ισραήλ και πιέζουν ασφυκτικά την κυβέρνηση να αναλάβει πιο αποφασιστική δράση. Πλέον, έχουν αρχίσει να ωριμάζουν οι συνθήκες ακόμη και χερσαίας επέμβασης του ισραηλινού στρατού στον Λίβανο, αφού τα αεροπορικά πλήγματα σε καίριες εγκαταστάσεις της Χεζμπολάχ δεν την αποδυναμώνουν ή -τουλάχιστον- δεν την καθιστούν ανενεργή, που είναι και το κυρίως ζητούμενο. Την αποφασιστικότητα του IDF να εξολοθρεύσει πλήρως και τον «δορυφόρο» του Ιράν μαρτυρούν και οι στοχευμένες αεροπορικές επιθέσεις στην ενδοχώρα του Λιβάνου, κατά τη διάρκεια των οποίων δύο υψηλόβαθμα στελέχη της Χεζμπολάχ σκοτώθηκαν.

Ερημα τα Ιεροσόλυμα

Μεταξύ των πόλεων που δέχθηκαν την επίθεση από τα drones και τους πυραύλους του Ιράν τα ξημερώματα της 14ης Απριλίου ήταν και η Ιερουσαλήμ. Εκεί συναντήσαμε ταξιδιωτικούς πράκτορες στον Ιερό Ναό της Αναστάσεως, που συνόδευαν ελάχιστους προσκυνητές στον Πανάγιο Τάφο. «Αυτή την εποχή, τα προηγούμενα χρόνια, ήταν αδύνατο για τους επισκέπτες να εισέλθουν στον ναό χωρίς να περιμένουν 30 ως 40 λεπτά στο προαύλιο. Μάλιστα, για να προσκυνήσει κάποιος στον Πανάγιο Τάφο, είχε μόλις μερικά δευτερόλεπτα στη διάθεσή του», μας λένε. Πλέον, ελάχιστοι επισκέπτονται τους Αγίους Τόπους. «Είναι χειρότερα και από την εποχή της πανδημίας», λένε καταστηματάρχες.

Ο Αρχιεπίσκοπος Ιεραπόλεως και Σκευοφύλαξ του Πανάγιου Τάφου Ισίδωρος μας περιγράφει μια απογοητευτική κατάσταση και σε ό,τι αφορά τη Μεγάλη Εβδομάδα. «Ενημερωθήκαμε ότι κάποια ολιγομελή γκρουπ προσκυνητών που είχαν προγραμματίσει να επισκεφθούν τη Μεγάλη Εβδομάδα τα Ιεροσόλυμα ματαίωσαν το ταξίδι τους μετά την επίθεση της 14ης Απριλίου. Ολοι βρίσκονται σε αναμονή, κανείς δεν ξέρει τι θα ξημερώσει. Προσευχόμαστε ως χριστιανοί για την ειρήνη και να μη φωλιάσει το μίσος στις καρδιές των ανθρώπων», δηλώνει και προσθέτει: «Ολοι προσευχόμαστε καθημερινά στην Αγία Γη και στον Πανάγιο Τάφο να δώσει ο Θεός, να φωτίζει τα μυαλά όλων των κυβερνώντων».

Τα F-35

Κατά τη διάρκεια αντιμετώπισης των ιρανικών επιθέσεων, οι ισραηλινές δυνάμεις -εκτός από τη χρήση των αντιαεροπορικών πυραυλικών συστημάτων Ιron Dome, Arrow 3 και David's Sling απογείωσαν και 39 μαχητικά F-35. Oπως έγινε γνωστό, είχαν στα φτερά τους προσαρμοσμένες συμβατικές βόμβες, οι οποίες μετατράπηκαν σε «έξυπνες», με αξιοζήλευτα αποτελέσματα με τη χρήση του JDAM. Τα F-35 δεν χρησιμοποιήθηκαν ως αόρατα μαχητικά, αφού η τοποθέτηση βομβών στα φτερά τούς αφαιρεί αυτή τη δυνατότητα. Είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκαν παλιές βόμβες σε πέμπτης γενιάς μαχητικά και, όπως φάνηκε, ο συνδυασμός με τη χρήση των τεχνολογικών καινοτομιών του F-35 απέφερε μοναδικά αποτελέσματα. Αυτή η προσθήκη εξασφάλισε μεγαλύτερες δυνατότητες επίθεσης των αεροπλάνων, που μπορούν τώρα να μεταφέρουν περισσότερες βόμβες, χωρίς να περιορίζονται μόνο στον εσωτερικό οπλισμό τους.

Το Joint Direct Attack Munition (JDAM) είναι ένα κιτ καθοδήγησης που μετατρέπει τις μη καθοδηγούμενες βόμβες σε πυρομαχικά με ακρίβεια καθοδήγησης παντός καιρού. Οι Ισραηλινοί είναι αποφασισμένοι να πιστοποιήσουν τη χρήση JDAM βομβών στα F-35, κάτι που έχει έντονο ενδιαφέρον, αφού θα διευρύνει το οπλοστάσιο των μαχητικών από την Ελλάδα, όταν παραληφθούν.