Πετρέλαιο: Γιατί παραμένει ο «εφιάλτης» των 100 ευρώ παρά την υποχώρηση της τιμής του

Η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή  εξακολουθεί να προκαλεί αναταράξεις την αγορά πετρελαίου παρά τη χθεσινή τελική υποχώρηση της τιμής του «μαύρου χρυσού» μετά την αρχική αύξηση του. χαράματα χθες (18.04.24), οι τιμές του πετρελαίου αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 4% μετά την αναφορά των αμερικανικών μέσων ενημέρωσης για πιθανό αντίποινα του Ισραήλ κατά του Ιράν.

Κατά τη διάρκεια τη μέρας, όμως, οι τιμές του πετρελαίου εγκατέλειψαν σχεδόν όλα τα κέρδη τους. Η τιμή αναφοράς του αργού τύπου Brent διαπραγματεύεται λίγο κάτω από τα 87 δολάρια ανά βαρέλι και ένα βαρέλι αμερικανικού αργού τύπου WTI κοστίζει περίπου 82 δολάρια. Το ασφάλιστρο γεωπολιτικού κινδύνου (σ.σ. το οποίο επηρεάζονται αυτή την περίοδο κυρίως από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή), το οποίο ώθησε την τιμή του Brent πάνω από τα 90 δολάρια ΗΠΑ ανά βαρέλι από τις αρχές Απριλίου, υποχώρησε.

Ωστόσο, το κλίμα στην αγορά πετρελαίου κυριαρχείται από τα αδύναμα θεμελιώδη στοιχεία, όπως η απροσδόκητα απότομη αύξηση των αμερικανικών αποθεμάτων.

Από αυτήν την άποψη, σύμφωνα με ανάλυση της Handelsblatt, η τιμή θα μπορούσε να αυξηθεί και πάλι γρήγορα.

Τις τελευταίες ημέρες, αρκετοί αναλυτές αύξησαν τις προβλέψεις τους για την τιμή του πετρελαίου. Αν και η προσφορά πετρελαίου δεν έχει ακόμη επηρεαστεί, οι κίνδυνοι εφοδιασμού αυξάνονται – λόγω της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή. Αυτό συμβαίνει επειδή η περιοχή είναι υπεύθυνη για το ένα τρίτο περίπου της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου.

“Θεωρούμε ότι η πρόσφατη πτώση των τιμών είναι αδικαιολόγητη”, γράφει σε σχόλιό του ο αναλυτής της Commerzbank, Kάρστεν Φρις (Carsten Fritsch). Η τιμολόγηση του ασφαλίστρου κινδύνου φαίνεται πρόωρη. Η Commerzbank αύξησε την πρόβλεψή της για την τιμή του Brent στο τέλος του τρέχοντος τριμήνου κατά πέντε δολάρια στα 90 δολάρια ανά βαρέλι.

Για το δεύτερο εξάμηνο του έτους, οι αναλυτές αναμένουν τώρα ακόμη και ένα επίπεδο τιμών από 90 έως 95 δολάρια ανά βαρέλι.

Οι αναλυτές της JP Morgan Chase και της Citigroup προχώρησαν ακόμη περισσότερο, προειδοποιώντας για αύξηση των τιμών έως και 100 δολάρια ΗΠΑ ανά βαρέλι.

Η Société Générale γράφει μάλιστα σε σχόλιό της ότι η τιμή του πετρελαίου θα μπορούσε να ανέλθει στα 140 δολάρια – αν και σε ένα σενάριο στο οποίο θα μπορούσε να υπάρξει άμεση στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν.

Το Ιράν είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς πετρελαίου της Opec. Σύμφωνα με τα στοιχεία του πετρελαϊκού καρτέλ, η χώρα παρήγαγε περίπου 3,2 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως τον Μάρτιο. Αυτό είναι περίπου το 3% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου, η οποία σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΔΟΕ) λέγεται ότι ανέρχεται σε 102,9 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως.

Ταυτόχρονα, το ιρανικό κράτος θεωρεί τον εαυτό του ως τον «αρχιεχθρό» του Ισραήλ και θεωρείται ο σημαντικότερος χρηματοδότης της Χαμάς.

Εάν ο όγκος παραγωγής του Ιράν σταματήσει, για παράδειγμα λόγω επιθέσεων σε υποδομές κατά τη διάρκεια μιας ανοιχτής σύγκρουσης, οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να αυξηθούν.

Το σενάριο σύγκρουσης είναι ακόμη πιο σοβαρό εάν το Ιράν αποκλείσει τα Στενά του Ορμούζ. Περίπου το 1/5 της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου μεταφέρεται καθημερινά μέσω του στενού, το οποίο συνδέει τον Περσικό Κόλπο με τον Κόλπο του Ομάν.

Ωστόσο, οι αναλυτές πιστεύουν ότι ένας αποκλεισμός είναι πολύ απίθανος, καθώς το ίδιο το Ιράν χρειάζεται τον δρόμο για σημαντικές εξαγωγές, τις οποίες χρησιμοποιεί επίσης για τη χρηματοδότηση του πολέμου του.

Σε περίπτωση που υλοποιηθεί αυτό το ακραίο σενάριο, ωστόσο, η Παγκόσμια Τράπεζα προβλέπει ότι η τιμή του πετρελαίου θα μπορούσε να αυξηθεί μεταξύ 140 και 157 δολαρίων ΗΠΑ. Αυτό θα ήταν έως και 80% πάνω από την τρέχουσα τιμή – μια τέτοια τιμή θα είχε δραματικές συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία, καθώς η άνοδος των τιμών του πετρελαίου έχει αντίκτυπο και στις τιμές των τροφίμων.

Η άνοδος των τιμών του πετρελαίου και συνεπώς της βενζίνης θα μπορούσε επίσης να προκαλέσει προβλήματα στον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν: Η προεκλογική εκστρατεία βρίσκεται σε εξέλιξη και η κυβέρνηση κατηγορείται γρήγορα για υψηλότερα βάρη στους πολίτες. Επιπλέον, οι υψηλότερες τιμές της ενέργειας έχουν δευτερογενή αντίκτυπο στα στοιχεία του πληθωρισμού, από τα οποία η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ εξαρτά πιθανές μειώσεις των επιτοκίων.

Μια πράξη σε τεντωμένο σχοινί για τον Μπάιντεν

Για τον Μπάιντεν, μια ενδεχόμενη αυστηροποίηση των κυρώσεων για το πετρέλαιο κατά του Ιράν είναι επομένως μια πράξη ισορροπίας.

Οι ιρανικές εξαγωγές πετρελαίου, οι οποίες εφοδιάζουν τα πολεμικά ταμεία του καθεστώτος της Τεχεράνης με σημαντικό συνάλλαγμα, βρίσκονται σε υψηλό πενταετίας – παρά τις υφιστάμενες πετρελαϊκές κυρώσεις που επιβλήθηκαν από την τότε κυβέρνηση των ΗΠΑ το 2018.

Το πετρέλαιο εξάγεται κυρίως στην Κίνα. Σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg, η αμερικανική Γερουσία ψήφισε ως εκ τούτου υπέρ ενός νομοσχεδίου αυτή την εβδομάδα που αποσκοπεί στην παράκαμψη των κυρώσεων της Κίνας για το πετρέλαιο. Παρόμοιο νομοσχέδιο ψηφίστηκε και στη Βουλή των Αντιπροσώπων.

Η Γερουσία υπερψήφισε επίσης νομοσχέδιο που προβλέπει κυρώσεις κατά των διυλιστηρίων ιρανικού πετρελαίου και κατά των εταιρειών που χρησιμοποιούν μεταφορές από πλοίο σε πλοίο για να αποκρύψουν αποστολές ιρανικού πετρελαίου. Οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να αυξηθούν έως και κατά 8,40 δολάρια ανά βαρέλι ως αποτέλεσμα αυτών των αυστηρότερων μέτρων, σύμφωνα με τον τεξανό πάροχο ενέργειας ClearView Energy Partners.

Κυρώσεις κατά της Βενεζουέλας

Η παραγωγή πετρελαίου της Βενεζουέλας θα μπορούσε επίσης να μειωθεί. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ επανέφερε τις πετρελαϊκές κυρώσεις κατά της κυβέρνησης Μαδούρο μετά από εξάμηνη διακοπή.

Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο είχε αποτύχει να εκπληρώσει τη συμφωνία να επιτρέψει δίκαιες εκλογές.

Σύμφωνα με το Bloomberg, οι κυρώσεις θα έχουν μικρή άμεση επίπτωση στην αγορά πετρελαίου, αλλά η παραγωγή πετρελαίου θα μειωθεί μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, καθώς οι ξένοι επενδυτές θα αποχωρήσουν τώρα.

Επιπλέον, εξακολουθούν να ισχύουν κυρώσεις για το πετρέλαιο κατά της Ρωσίας, καθώς η χώρα χρησιμοποιεί τις πωλήσεις πετρελαίου για να χρηματοδοτήσει τον επιθετικό της πόλεμο κατά της Ουκρανίας.

Ωστόσο, παρά τις κυρώσεις, η Ρωσία εξακολουθεί να παράγει υψηλά έσοδα και βρίσκει αγοραστές στην Κίνα και την Ινδία.

Η Ουκρανία επιτέθηκε πρόσφατα σε ρωσικά διυλιστήρια πετρελαίου. Οι επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη έχουν αντίκτυπο: σύμφωνα με την εταιρεία αναλύσεων Kpler, οι ρωσικές παραδόσεις ντίζελ κατά τις δέκα ημέρες έως τις 13 Απριλίου ήταν περίπου 25 % χαμηλότερες από τον μέσο όρο για την περίοδο αυτή μεταξύ 2019 και 2023.

Αδυναμία στην αγορά ντίζελ

Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με το Bloomberg, οι προθεσμιακές αγορές για το ντίζελ έχουν διολισθήσει σε “contango”.

Πρόκειται για τον όρο που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια συγκεκριμένη κατάσταση τιμών που απαιτεί εξήγηση: με ένα συμβόλαιο μελλοντικής εκπλήρωσης για το ντίζελ, ο πωλητής αναλαμβάνει συμβατικά την υποχρέωση να παραδώσει μια συγκεκριμένη ποσότητα ντίζελ στον αγοραστή σε μια προηγουμένως συμφωνημένη ημερομηνία και τιμή. Και ο αγοραστής αναλαμβάνει την υποχρέωση να παραλάβει τα αγαθά. Εάν υπάρχει επαρκής προσφορά στην αγορά, τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης μεγαλύτερης διάρκειας διαπραγματεύονται πάνω από τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης μικρότερης διάρκειας – αυτό έχει να κάνει, μεταξύ άλλων, με το κόστος αποθήκευσης του ντίζελ.

“Υπάρχει πραγματική αδυναμία στη φυσική αγορά, όπως αντικατοπτρίζεται στην αυξανόμενη συγκυρία στα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης για το ντίζελ”, δήλωσε ο Τάμας Βαργκά (Tamas Varga), αναλυτής της χρηματιστηριακής εταιρείας PVM. Σύμφωνα με το Bloomberg, η αμερικανική ζήτηση έχει κάνει τη χειρότερη εκκίνηση φέτος από το 2016.

Έλλειψη στην αγορά πετρελαίου

Ωστόσο, οι προθεσμιακές αγορές για το πετρέλαιο Brent βρίσκονται σε “backwardation”, που σημαίνει ότι τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης με μικρότερη διάρκεια διαπραγματεύονται πάνω από τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης με μεγαλύτερη διάρκεια.

Αυτό σηματοδοτεί έλλειψη στην αγορά, παρά τα σήματα που πιέζουν τις τιμές, όπως τα αμερικανικά αποθέματα πετρελαίου. Αυτά αυξήθηκαν κατά 2,7 εκατ. βαρέλια την περασμένη εβδομάδα, ενώ οι ειδικοί ανέμεναν 1,4 εκατ. βαρέλια.

Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με τον ΙΕΑ, η αγορά πετρελαίου ήταν υποεφοδιασμένη κατά 300.000 βαρέλια την ημέρα το πρώτο τρίμηνο και υπάρχουν ενδείξεις για ένα εξίσου υψηλό έλλειμμα προσφοράς για το τρέχον τρίμηνο. Οι αναλυτές της UBS προβλέπουν μάλιστα έλλειμμα 900.000 βαρελιών ημερησίως για το τρέχον τρίμηνο και έλλειμμα 500.000 βαρελιών ημερησίως για το τρίτο τρίμηνο.

“Στο άμεσο μέλλον, αναμένουμε ότι η τρέχουσα στενότητα της αγοράς και οι αυξημένοι γεωπολιτικοί κίνδυνοι, ιδίως σε σχέση με τις εντάσεις μεταξύ Ιράν και Ισραήλ, θα στηρίξουν τις τιμές κοντά στα τρέχοντα επίπεδα και ο κίνδυνος τείνει να είναι ανοδικός”, ανέφεραν οι εμπειρογνώμονες.

Opec plus περιορισμένα περιθώρια ελιγμών

Ωστόσο, εάν η Σαουδική Αραβία και άλλα επτά μέλη του Opec plus αποσύρουν τις εθελοντικές περικοπές της παραγωγής τους, η αγορά πετρελαίου θα μπορούσε να υπερβάλει κατά 700.000 βαρέλια την ημέρα το δεύτερο εξάμηνο του έτους, σύμφωνα με τον ΙΕΑ. “Τα περιθώρια αύξησης της παραγωγής είναι επομένως περιορισμένα”, καταλήγει ο αναλυτής της Commerzbank, Φρις.

Για το δεύτερο εξάμηνο του έτους, στην καλύτερη περίπτωση αναμένεται σταδιακή αντιστροφή των εθελοντικών περικοπών της παραγωγής.

Στις αρχές Μαρτίου, η Σαουδική Αραβία και άλλα επτά μέλη της Opec+ ανακοίνωσαν ότι θα παρατείνουν τις εθελοντικές περικοπές της παραγωγής που συμφωνήθηκαν στα τέλη Νοεμβρίου κατά ένα ακόμη τρίμηνο. Αυτές οι μονομερείς περικοπές ανέρχονται επί του παρόντος σε περίπου 2,2 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως.

Σε αυτές τις εθελοντικές περικοπές των χωρών του Opec plus, Σαουδική Αραβία, Αλγερία, Καζακστάν, Κουβέιτ, Ομάν, Ιράκ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και Ρωσία, θα προστεθούν και άλλες. Πρώτον, τον Απρίλιο του 2023, εννέα μέλη του πετρελαϊκού καρτέλ υποσχέθηκαν εθελοντικές περικοπές ύψους 1,66 εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως έως το τέλος του 2024. Επιπλέον, η συλλογική μείωση της παραγωγής κατά δύο εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως που συμφωνήθηκε το 2022 θα τεθεί επίσης σε ισχύ μέχρι το τέλος του έτους.

Η Σαουδική Αραβία χρειάζεται υψηλότερες τιμές

Η UBS υποθέτει ότι η παραγωγή της Opec plus θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 700.000 βαρέλια την ημέρα το τρίτο τρίμηνο. Αυτό θα μπορούσε με τη σειρά του να συμβάλει στη μείωση των τιμών. Κατά μέσο όρο, οι αναλυτές της UBS αναμένουν τιμή Brent 83 δολάρια ανά βαρέλι για το 2024.

Μια τιμή που είναι πολύ χαμηλή για τον μεγαλύτερο παραγωγό του πετρελαϊκού καρτέλ, τη Σαουδική Αραβία. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), το Ριάντ θα χρειαστεί μέση τιμή πετρελαίου 96,20 δολάρια ανά βαρέλι για να ισοσκελίσει τον δαπανηρό εθνικό προϋπολογισμό του.

Ο Ζιάντ Ντάουντ (Ziad) Daoud, επικεφαλής οικονομολόγος του Bloomberg για τις αναδυόμενες αγορές, υπολόγισε ακόμη και τιμή 108 δολαρίων ανά βαρέλι. Ωστόσο, εάν το κράτος της ερήμου χαλαρώσει τις περικοπές της παραγωγής του, η απαιτούμενη τιμή του πετρελαίου θα μπορούσε επίσης να μειωθεί.