ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ-Κτηνοτροφία

Η κτηνοτροφία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους κλάδους του πρωτογενούς τομέα και είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες που διαμόρφωσαν τα τοπία της υπαίθρου στην Ελλάδα.

Συμμετέχει ως βασικός πυλώνα στην εθνική οικονομία, με την παραγωγή τροφίμων υψηλής ποιότητας και διατροφικής αξίας, συμβάλλοντας έτσι σημαντικά στο εθνικό προϊόν της χώρας. Υπολογίζεται ότι αντιπροσωπεύει περίπου το 2,5 % του εθνικού μας ΑΕΠ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ υπάρχουν στη χώρα 12.974 αμιγώς κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις και 71.725 μεικτές (απογραφή 2021).

Ειδικότερα υπάρχουν:

o   10.865 εκμεταλλεύσεις βοοειδών  και 624.397 ζώα

o   56.759 εκμεταλλεύσεις προβάτων και 7.721.644 ζώα

o   36.977 εκμεταλλεύσεις αιγών και 3.148.976 ζώα

o   5.906 εκμεταλλεύσεις χοίρων και 742.963 ζώα

o   72.550 εκμεταλλεύσεις πουλερικών και 26.962.120 ζώα

o   8.704 μελισσοκομικές εκμεταλλεύσεις και 952.063 κυψέλες

Σύμφωνα με τον  σύνδεσμο Ελληνικής κτηνοτροφίας (ΣΕΚ), ο κλάδος απασχολεί πάνω από 500.000 άτομα στην Ελλάδα και χιλιάδες μικρομεσαίες κυρίως επιχειρήσεις, που δραστηριοποιούνται στον τομέα της μεταποίησης, του εμπορίου και των μεταφορών προϊόντων ζωικής προέλευσης.

Παρακάτω ακολουθεί  πίνακας με συγκεκριμένα στοιχεία (2022)

 

 

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, η κτηνοτροφία βαίνει μειούμενη τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Η Ελλάδα έχασε ένα στα τέσσερα παραγωγικά ζώα την τελευταία 10ετία (2012-21). Ωστόσο διατηρεί την πρώτη θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση στην αιγοτροφία και την τρίτη στην προβατοτροφία, ενώ, αντίθετα, στη χοιροτροφία είναι στην 18η θέση και στη βοοτροφία στην 19η.

Η ελληνική κτηνοτροφία κατέγραψε απώλειες και στις τέσσερις βασικές κατηγορίες παραγωγικών ζώων. Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στην αιγοτροφία: τα εκτρεφόμενα κατσίκια μειώθηκαν από 4.293.000  ζώα το 2012 σε 2.844.000  ζώα το 2021 (μείωση 33,7%). Έτσι, η Ελλάδα διατήρησε μεν το 2021 την πρώτη θέση στην ΕΕ, ωστόσο η διαφορά της από την δεύτερη Ισπανία μειώθηκε στις 254.000 ζώα, ενώ το 2012  ανερχόταν στο 1.656.000 εκατομμύρια.

Στην προβατοτροφία το ζωϊκό κεφάλαιο μειώθηκε κατά 21,2%, από 9.213.000  πρόβατα το 2021 στα 7.253.000  το 2021. Η Ελλάδα είναι πλέον τρίτη στην ΕΕ, μακράν πίσω από την Ισπανία (πάνω από 15.000.000  πρόβατα) αλλά και τη Ρουμανία, ο πληθυσμός προβάτων της οποίας υπερέβη τα 10.000.000 το 2021 ενώ το 2012 ανερχόταν στα 8.833.000.

Επισημαίνεται ότι σε επίπεδο ΕΕ η προβατοτροφία και η αιγοτροφία βρίσκονται σε καθοδική τροχιά τα τελευταία χρόνια, χάνοντας το 13% (αιγοτροφία) και το 10% (προβατοτροφία) του ζωικού κεφαλαίου συγκριτικά με το 2010. Μικρότερη (3%) ήταν η μείωση στη βοοτροφία, ενώ η χοιροτροφία είναι ο μοναδικός κλάδος που γνώρισε ελαφρά αύξηση κατά 2%.

Στην Ελλάδα, πάντως, αμφότεροι οι τομείς υπέστησαν μείωση:

-βοοτροφία κατά 17,6%, από τις 685.000 στις 564.000 ζώα

-χοιροτροφία κατά 29,8%, από το 1.044.000  στις 733.000.

Η Ισπανία και η Γαλλία είναι  οι χώρες της Ευρώπης με τον δυναμικότερο κτηνοτροφικό τομέα.

 

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ

 

Η Θεσσαλία είναι η τρίτη μεγαλύτερη περιφέρεια της χώρας, με πληθυσμό 688.255 κατοίκους (απογραφή 2021) και με συμμετοχή στο συνολικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της τάξεως του 5,5% (άνω των 10 δισ. ευρώ).

Η συνολική της έκταση είναι 14.036 χλμ² και αντιπροσωπεύει περίπου το 11% της συνολικής έκτασης της ελληνικής επικράτειας.

Το έδαφος, ως προς τη διαμόρφωσή του, είναι 50% ορεινό-ημιορεινό και 50% πεδινό, ενώ στα όριά του περιλαμβάνεται η πεδιάδα της Θεσσαλίας  η δεύτερη μεγαλύτερη πεδιάδα  της ελληνικής επικράτειας.

Η Θεσσαλία έχει στην έκταση της  3 ορεινούς δήμους (δύο στο νομό Καρδίτσας και έναν στο νομό Μαγνησίας) και 15 νησιά (στο νομό Μαγνησίας). Είναι ο μεγαλύτερος τροφοδότης της χώρας σε αγροτικά προϊόντα και έχει μακρά ιστορία κτηνοτροφίας και γεωργίας, άρρηκτα συνδεδεμένη με τους κατοίκους της περιοχής.

Στον πίνακα που ακολουθεί βλέπουμε τα προϊόντα φυτικής και ζωικής προέλευσης που παράγονται στη Θεσσαλία, το ποσοστό συμμέτοχής τους στην συνολική παραγωγή στην Ελλάδα, το ποσοστό συμμετοχής των γαλακτομικών  προϊόντων στις Ελληνικές εξαγωγές και το ποσοστό αγροτικής μεταποίησης στην Θεσσαλία.

 

 

 

Ειδικότερα στη Θεσσαλία υπάρχουν:

 

ΠΕ ΛΑΡΙΣΑΣ

·         4080 εκμεταλλεύσεις αιγοπροβάτων με 1.059.728 ζώα

·         1468 εκμεταλλεύσεις βοοειδών με 110.802 ζώα

·         96 εκμεταλλεύσεις χοίρων με 83.469 ζώα

·         24 εκμεταλλεύσεις ορνίθων με 223.560 ζώα

·         11 εκμεταλλεύσεις ινδορνίθων με 36.700 ζώα

 

ΠΕ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ

·         1243 εκμεταλλεύσεις αιγοπροβάτων με 238.338 ζώα

·         475 εκμεταλλεύσεις βοοειδών με 35.808 ζώα

·         14 εκμεταλλεύσεις χοίρων με 16.748 ζώα

 

ΠΕ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

·         2075 εκμεταλλεύσεις αιγοπροβάτων με 205.967 ζώα

·         618 εκμεταλλεύσεις βοοειδών με 12.634 ζώα

·         7 εκμεταλλεύσεις χοίρων με 6.376 ζώα

 

ΠΕ ΤΡΙΚΑΛΩΝ

·         2252 εκμεταλλεύσεις αιγοπροβάτων με 288.420 ζώα

·         1.400 εκμεταλλεύσεις βοοειδών με 73.576 ζώα

·         102 εκμεταλλεύσεις χοίρων με 43.644 ζώα

 

Στον πίνακα παρακάτω βλέπουμε τα ζώα Ελληνικών φυλών βοοειδών και προβάτων που εκτρέφονται στην Περιφέρεια Θεσσαλίας.

 

 

Η πλημμύρα που σημειώθηκε στη Θεσσαλία τον Σεπτέμβριο του 2023 και έφερε την ονομασία Daniel προκάλεσε τεράστιες απώλειες σε ζωικό κεφάλαιο, κτηριακές εγκαταστάσεις, εξοπλισμό, ζωοτροφές και εφόδια.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης οι απώλειες σε ζωικό κεφάλαιο έχουν ως εξής:

 

Πίνακας απωλειών ζωικού κεφαλαίου

Πρόβατα & Αίγες	84.582
Βοοειδή	7.963
Χοίροι	23.131
Ορνιθοειδή	256.483
Κουνέλια	647
Άλογα	71
Μελισσοσμήνη	111.971

 

Η αναγωγή αυτών των αριθμών σε προϊόντα, σημαίνει την απώλεια χιλιάδων τόνων κρέατος, γάλακτος (τυριού), μελιού και αυγών.

Συνυπολογίζοντας και την μείωση της παραγωγής στις εκτροφές που δεν έχασαν το ζωικό τους κεφάλαιο, αλλά έπαθαν ζημιές στις εγκαταστάσεις, έχασαν τα αποθέματα των ζωοτροφών τους,  προέκυψαν ασθένειες στα ζώα τους και σε κάποιες περιπτώσεις υπήρξε δυσκολία στην πρόσβαση, οι συνέπειες αυξάνονται ακόμη περισσότερο.

Συνολικά οι δηλώσεις που  έχουν υποβληθεί για απώλεια ζωικού κεφαλαίου είναι 2.363.

Η κατάσταση αυτή επιδείνωσε την ήδη επιβαρυμένη κατάσταση των κτηνοτρόφων στην περιοχή (υψηλό κόστος παραγωγής, μειωμένη τιμή στα προϊόντα, χαμηλό εισόδημα). Ο κίνδυνος διακοπής του επαγγέλματος, από σημαντικό αριθμό παραγωγών είναι εμφανής και με δεδομένο τον υψηλό μέσο όρο ηλικίας των κτηνοτρόφων, το μέλλον για τον κλάδο δεν διαφαίνεται εύκολο.

Πέρα όμως από τα νούμερα υπάρχει και η ποιοτική διάσταση του ζητήματος. Νομίζω ότι όλοι μπορούμε να αντιληφθούμε ότι, όταν πρόκειται για ζώα, ακόμη και ένα υπήρχε η δυνατότητα άμεσης αντικατάστασής τους, η παραγωγή δεν θα ήταν η ίδια. Θα απαιτηθούν τουλάχιστον 2 χρόνια ώστε στην κάθε εκτροφή, η παραγωγή   να φτάσει στα προ DANIEL επίπεδα. Η δυσκολία στην αντικατάσταση του ζωικού κεφαλαίου αφορά και την ηλικία αλλά και τη φυλή, όταν υπάρχουν περιορισμοί στον τρόπο παραγωγής, όπως στην φέτα που αποτελεί προϊόν ονομασίας προέλευσης (ΠΟΠ).

Στην πραγματικότητα δηλαδή η αντικατάσταση των ζώων με άλλα έτοιμα να παράγουν είναι αδύνατη.

Είναι αναγκαίο ένα σχέδιο ανασυγκρότησης για την κτηνοτροφία στη Θεσσαλία, το

οποίο θα πρέπει να εκπονηθεί σε τρία επίπεδα.

 

1. Μέτρα για τους πληγέντες κτηνοτρόφους.

2. Μέτρα που θα δημιουργήσουν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για κτηνοτρόφους και

μεταποιητές και παράλληλα θα εξασφαλίσουν τον υγιή ανταγωνισμό και την

ποιότητα των προϊόντων για τους καταναλωτές.

3. Ένα Εθνικό σχέδιο ανασυγκρότησης (πιλοτικά στη Θεσσαλία).

 

Παράλληλα θα πρέπει να τεθούν στόχοι, οι οποίοι συνοψίζονται στους ακόλουθους:

1. Παραμονή των πληγέντων στον τόπο τους και στην επαγγελματική τους

δραστηριότητα.

2. Αύξηση του εισοδήματος των κτηνοτρόφων.

3. Αύξηση της παραγωγής προϊόντων ζωικής προέλευσης με προτεραιότητα αυτών

για τα οποία έχουμε συγκριτικό πλεονέκτημα, όπως το γίδινο και πρόβειο γάλα και

κρέας. Αξίζει να σημειωθεί πως η ζήτηση για γίδινο γάλα έχει αυξηθεί, λόγω των

διατροφικών στοιχείων του, συνεπώς, οι συνθήκες για την αιγοτροφία καθίστανται

ευνοϊκές.

4. Επένδυση στην ΠΟΙΟΤΗΤΑ των προϊόντων ζωικής προέλευσης. Η χώρα πρέπει να

στοχεύσει στην παραγωγή ποιοτικών και υψηλής διατροφικής αξίας προϊόντων,

που θα προσδώσουν υπεραξία, αλλά και θέση στην παγκόσμια αγορά. Αυτό

προϋποθέτει: σύγκρουση με εναρμονισμένα συμφέροντα (ΚΑΡΤΕΛ), που

λυμαίνονται την αγορά, αυστηρούς ελέγχους και κυρώσεις σε ολόκληρη τη γραμμή

παραγωγής και συνεργασία με τα πανεπιστήμια για την τεκμηρίωση ισχυρισμών

υγείας για τα ελληνικά τρόφιμα.

 

 Μέτρα για τους πληγέντες

·         Κοινωνικός μισθός για όσους κτηνοτρόφους έχασαν το ζωικό κεφάλαιο, τον εξοπλισμό, τις εγκαταστάσεις ή όλα μαζί. Για να παραμείνουν αυτοί οι άνθρωποι στον τόπο τους και στην εργασία τους, θα πρέπει να εξασφαλίσουν εισόδημα μέχρι να έχουν ζώα, στάβλο, εξοπλισμό και παραγωγή. Αυτός ο χρόνος δεν μπορεί να είναι λιγότερος από δύο χρόνια. Προφανώς θα πρέπει ταυτόχρονα και με γρήγορους ρυθμούς να λάβουν τις αποζημιώσεις που δικαιούνται.

·         Άμεση καταβολή των αποζημιώσεων για ζωικό κεφάλαιο, εξοπλισμό και υποδομές.

·         Μέριμνα ώστε να μην χαθούν οι Ευρωπαϊκές ενισχύσεις στους πληγέντες (νομοθετική παρέμβαση και αίτημα εξαίρεσης προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε η περίοδος της «ανωτέρας βίας» να επεκταθεί, τουλάχιστον στα 3 χρόνια).

·         Επιτάχυνση της εφαρμογής του μέτρου του προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης (ΠΑΑ),της νέας προγραμματικής περιόδου, για την χρηματοδότηση των  εγκαταστάσεων και την αγορά ζωικού κεφαλαίου με ποσοστό επιδότησης 100% για τις πληγείσες περιοχές.

·         Στην προκήρυξη των μέτρων του ΠΑΑ της νέας προγραμματικής περιόδου να προβλεφθεί σημαντική αύξηση του ποσοστού χρηματοδότησης για την Περιφέρεια Θεσσαλίας αλλά και μείωση του ποσοστού συμμετοχής των παραγωγών.

·         Πρόβλεψη για την αδειοδότηση, με συνοπτικές διαδικασίες, των κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων που καταστράφηκαν από την κακοκαιρία

·         Άμεση αποκατάσταση των βασικών υποδομών (οδικό δίκτυο, υδροδότηση, ηλεκτροδότηση, επικοινωνίες)

·         Αναστολή οφειλών σε δημόσιο και τράπεζες

 

Μέτρα που θα βελτιώσουν την παραγωγική διαδικασία

·         Εργόσημο ως μέσο νόμιμης απασχόλησης και στην κτηνοτροφία. Το πρόβλημα για

εργαζόμενους στην κτηνοτροφία είναι τεράστιο και ένας από τους λόγους μείωσης

του ζωικού κεφαλαίου.

·         Στελέχωση και μηχανοργάνωση των Διευθύνσεων Αγροτικής Ανάπτυξης και

Κτηνιατρικής.

 

 

 

·         Ηλεκτρονικό μητρώο αιγοπροβάτων και διασύνδεση με το σύστημα ΑΡΤΕΜΙΣ, για την ιχνηλασιμότητα σε γάλα και κρέας

·         Ηλεκτρονικά μέσα σήμανσης προβάτων και βοοειδών (βώλοι)

·         Δωρεάν εφαρμογή των προγραμμάτων για νοσήματα υποχρεωτικής δήλωσης

·         Στελέχωση εποπτευόμενων οργανισμών και ηλεκτρονική διασύνδεση μεταξύ τους και με τις διευθύνσεις αγροτικής ανάπτυξης και κτηνιατρικής.

·         ΟΠΕΚΕΠΕ: ενημέρωση των αγροτών, έγκαιρη και με διαφάνεια καταβολή των επιδοτήσεων

·         ΕΛΓΑ:Αποτελεί το μοναδικό ασφαλιστικό φορέα της χώρας για την αγροτική παρωγή. Σκοπός του είναι η διασφάλιση της αγροτικής περιουσίας και του αγροτικού κεφαλαίου, μέσω της ενεργητικής προστασίας, αλλά και των αποζημιώσεων που καταβάλλει σε περίπτωση απώλειας εισοδήματος λόγω φυσικών καταστροφών. Διαχρονικά παρουσιάζονται μεγάλες καθυστερήσεις στην έκδοση πορισμάτων αλλά και στις πληρωμές των αποζημιώσεων του ΕΛΓΑ.

·         ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ: Κύριο αντικείμενο του είναι η ανάπτυξη και υποστήριξη δράσεων που αποσκοπούν στον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη του αγροτικού τομέα της χώρας, τη βελτίωση των παραγωγικών διαδικασιών, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, την πιστοποίηση των ποιοτικών αγροτικών προϊόντων και των τροφίμων, την καθιέρωση και πιστοποίηση ορθών γεωργικών πρακτικών και τους ελέγχους στην αλυσίδα παραγωγής-διακίνησης του γάλακτος και κρέατος στη χώρα. Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στο σύστημα ιχνηλασιμότητας ΑΡΤΕΜΙΣ για τη διακίνηση γάλακτος, κρέατος και αυγών.

·         ΕΦΕΤ: Ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων συνιστά τον κύριο Φορέα Ελέγχου Τροφίμων στον Ελλαδικό χώρο.

·         Εφαρμογή του νόμου 4492/2017 για τα νωπά και ευαλλοίωτα προϊόντα ζωικής προέλευσης. Οι «ελληνοποιήσεις» αγροτικών προϊόντων αποτελούν το κρισιμότερο ίσως ζήτημα του αγροτικού μας τομέα. Αποτελούν πληγή για τους παραγωγούς, τους καταναλωτές, αλλά και για την οικονομία της χώρας. Υπονομεύουν την ελληνική παραγωγή και πλήττουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των εγχώριωπροϊόντων που είναι η ποιότητα. Με το νόμο 4492/2017 θεσπίζονται μέτρα ελέγχου για τη διαφάνεια της αγοράς και την αντιμετώπιση των ελληνοποιήσεων με σκοπό την προστασία της εγχώριας πρωτογενούς παραγωγής. Ειδικά για το κρέας προβλέπονται έλεγχοι σε όλη την επικράτεια για την εφαρμογή της υποχρεωτικής αναγραφής της χώρας προέλευσης στα εμπορικά έγγραφα και σε κάθε μορφής σήμανσης των προϊόντων των επιχειρήσεων/εκμεταλλεύσεων που διακινούν κρέας».

·         Εφαρμογή του νόμου 4351/2015 για τα διαχειριστικά σχέδια βόσκησης. Με τα διαχειριστικά σχέδια ρυθμίζονται οι όροι χρήσης των εκτάσεων για βόσκηση στη χώρα σύμφωνα με τις υφιστάμενες και τις προκύπτουσες, συμβατές με τη δασική νομοθεσία και τη βοσκή παράλληλες χρήσεις και τη βοσκοϊκανότητα της κάθε περιοχής και διασφαλίζεται η αειφόρος διαχείριση και απρόσκοπτη αξιοποίηση των βοσκήσιμων γαιών για τις ανάγκες βόσκησης των ποιμνίων. Σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου παρατείνεται, μέχρι τις 31.12.2025, η διαδικασία εκπόνησης, υποβολής και έγκρισης των διαχειριστικών σχεδίων των βοσκήσιμων γαιών με ότι αυτό συνεπάγεται για την αξιοποίηση της πλούσιας χλωρίδας από την κτηνοτροφία.

·         Εξίσωση ΦΠΑ ζωοτροφών/ζωικών προϊόντων. Ο ΦΠΑ εισροών και εκροών πρέπει να είναι στο ίδιο επίπεδο, ώστε να μην δημιουργείται ταμειακό πρόβλημα στις αγροτικές επιχειρήσεις.

·         Ενίσχυση σε προσωπικό και αρμοδιότητες του Κέντρου Ζωικών Γενετικών Πόρων στην Καρδίτσα, με σχέδιο για τη γενετική βελτίωση του καραγκούνικου προβάτου, της γίδας σκοπέλου, της ελληνικής βραχυκερατικής φυλής βοοειδών και άλλων αυτόχθονων φυλών ζώων. Τα ζώα αυτά δεν απαιτούν υποδομές υψηλού κόστους, επιβιώνουν και παράγουν ακόμη και σε δυσπρόσιτες περιοχές και συνδέονται με σημαντικά περιβαλλοντικά οφέλη. Στόχος η διατήρηση των φυλών, η γενετική βελτίωση και αύξηση των παραγόμενων προϊόντων με ανώτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά.

·         Στελέχωση σε προσωπικό, υποδομές και εξοπλισμό των κτηνιατρικών εργαστηρίων στη Λάρισα. Εξέταση της συνεργασίας με την κτηνιατρική και την κτηνοτροφική κοινότητα για την επίλυση προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι εκτροφές όπως:

ü  ποιοτική ανάλυση ζωοτροφών,

ü  έλεγχος και εκρίζωση νοσημάτων όπως η παραφυματίωση αιγών και προβάτων, το λοιμώδες έκθυμα προβάτων και αιγών κ.α.

·         Επιδοτούμενα κτηνοτροφικά φωτοβολταϊκά για μείωση του ενεργειακού κόστους, με εξασφάλιση της διασύνδεσής τους με το δίκτυο. Σε καμιά περίπτωση η τοποθέτησή τους δεν πρέπει να αφορά γη υψηλής παραγωγικότητας.

·         Σχέδιο για την αντιμετώπιση του προβλήματος των κόκκινων δανείων των κτηνοτρόφων. Με κατασχέσεις απειλούνται γεωργοί, κτηνοτρόφοι και συνεταιρισμοί σε ολόκληρη τη χώρα. το ύψος των κόκκινων” αγροτικών δανείων ύψους 1,5 δισ. (που μαζί με τον εκτοκισμό αγγίζουν τα 4 δις)

 

 Εθνικό Σχέδιο ανασυγκρότησης για την κτηνοτροφία

·         Αξιοποίηση όλων των προγραμμάτων χρηματοδότησης (ΠΑΑ) έγκαιρα, με σχέδιο και με πολλαπλασιαστική αξία.

Ειδικά στη Θεσσαλία:

ü  Σχέδιο ένταξης περισσότερων εκμεταλλεύσεων στο μέτρο της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας (σήμερα είναι ενταγμένα στο μέτρο 13.876 βοοειδή, 54.186 πρόβατα, 35.234 αίγες). «Ενισχύσεις για τη μετατροπή σε βιολογικές πρακτικές και μεθόδους (νεοεισερχόμενοι στη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία».

ü  Αξιοποίηση μέτρων όπως η «καλή μεταχείριση των ζώων» , η «μείωση της χρήσηςαντιβιοτικών στην προβατοτροφία», η «ευζωία», η «περιβαλλοντική διαχείριση των κτηνοτροφικών συστημάτων» μπορούν να προσδώσουν υπεραξία στα προϊόντα.

ü  Αξιοποίηση, με σχεδιασμό, των μέτρων στήριξης της μελισσοκομίας. Στο Θεσσαλικό κάμπο η μελισσοκομία είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένη και σε αυτό βοηθούν οι περιβαλλοντολογικές και κλιματολογικές συνθήκες και η εξαιρετική μελισσοκομική χλωρίδα. Χρειάζονται σοβαρές διορθωτικές κινήσεις για την πιστοποίηση του Ελληνικού μελιού, την καθιέρωση σήματος και την ανάδειξη της ονομασίας προέλευσης ώστε αποκτήσει σημαντικό κομμάτι στην Ελληνική και την παγκόσμια αγορά.

ü  Έργα για οδική πρόσβαση, υδροδότηση και ηλεκτροδότηση για όλες τις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις για τις οποίες κατατίθεται δήλωση καλλιέργειας (ΟΣΔΕ), με ή χωρίς άδεια λειτουργίας. «Έργα υποδομών εγγείων βελτιώσεων», «Βελτίωση πρόσβασης σε γεωργική γη και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις», «Στήριξη για τοπική ανάπτυξη μέσω του LEADER (ΤΑΠΤοΚ - Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων)».

ü  Εκπαίδευση αγροτών, συμβουλευτικές υπηρεσίες. «Εκπαίδευση – κατάρτιση γεωργών και λοιπών ενδιαφερόμενων ομάδων». «Συμβουλευτικές υπηρεσίες γεωργών και λοιπών ενδιαφερόμενων ομάδων»

ü  Μέτρα για την βιοασφάλεια των παραγωγικών ζώων.

·         Χαμηλότοκα δάνεια σε κτηνοτρόφους και μεταποιητές προϊόντων ζωικής προέλευσης. Παρά τη σοβαρή δημοσιονομική εμπλοκή του κράτους υπέρ των τραπεζών, εξακολουθούν να υφίστανται αποκλίσεις από τη χρηματοπιστωτική κανονικότητα. Στην πραγματικότητα είναι σχεδόν αδύνατη η χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων από το τραπεζικό σύστημα. Το κράτος, ως δημόσια εξουσία που επιδιώκει το δημόσιο συμφέρον πρέπει να παρέμβει. Η συνεργασία με μη συστημικές τράπεζες θα μπορούσε να εξεταστεί. Στη Θεσσαλία λειτουργούν δύο συνεταιριστικές τράπεζες, η Συνεταιριστική Τράπεζα Θεσσαλίας και η Συνεταιριστική Τράπεζα Καρδίτσας.

·         Αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς. Κατάργηση του νόμου 4673/2020 ο οποίος δεν συνάδει με τις συνεταιριστικές αρχές, καταργεί το συνεταιριστικό δίκαιο, δεν διασφαλίζει, με κανόνες υποχρεωτικής εφαρμογής, τη διακριτή συνεταιριστική ταυτότητα και κυρίως δεν προστατεύει τους συνεταιρισμούς από τη μετατροπή τους σε κερδοσκοπικές επιχειρήσεις άλλης μορφής. Νομική αναγνώριση ομάδων και οργανώσεων παραγωγών.

·         Πραγματική σύγκλιση των ιστορικών δικαιωμάτων που κατοχυρώθηκαν την τριετία 2000-2003. Η χώρα, παρά τη δυνατότητα που δίνει ο Ευρωπαϊκός κανονισμός, συντηρεί τον αθέμιτο ανταγωνισμό μεταξύ γεωργών και κτηνοτρόφων, αποκλείοντας την είσοδο στο επάγγελμα νέων ανθρώπων.

·         Εξασφάλιση διαφάνειας στη λειτουργία του οργανισμού πληρωμών (ΟΠΕΚΕΠΕ), με στελεχωμένα παραρτήματα σε ολόκληρη την περιφέρεια.

·         Αναθεώρηση του κανονισμού του ΕΛΓΑ.

-Διαχωρισμός φυτικής και ζωικής παραγωγής

-Επανακαθορισμός του πλαισίου των αποζημιώσεων για τις ασθένειες, τα φυσικά αίτια και τα άγρια ζώα αλλά και για τα ποσά. Θα πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα η αποζημίωση να μην αφορά μόνο το ζώο αλλά και την παραγωγή.

-Επίσπευση του χρόνου πληρωμής τους.

·         Χωροταξικός σχεδιασμός με ξεκάθαρες χρήσης γης και δημιουργία κτηνοτροφικών ζωνών.

·         Αλλαγή θεσμικού πλαισίου για την αδειοδότηση των κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων υφιστάμενων και νέων. Σημαντικός αριθμός λειτουργεί χωρίς νόμιμη άδεια σε ένα καθεστώς παρατάσεων που ξεκίνησε το 2012.

·         Στελέχωση των Διευθύνσεων Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής στην Περιφέρεια, με εξειδικευμένο προσωπικό για τη μεταποίηση και τις εξαγωγές των αγροτικών προϊόντων.

·         Εξέταση της μεταφοράς διοικητικά των Διευθύνσεων Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής από την Περιφέρεια στο Υπουργείο.

·         Επίλυση του ζητήματος της μεταφοράς ζώων στα σφαγεία, για τον ορεινό όγκο και τα νησιά. Η μετακίνηση σε μεγάλες αποστάσεις, εκτός του αυξημένου οικονομικού και περιβαλλοντικού κόστους, επηρεάζει σημαντικά και την ποιότητα του κρέατος. Διαμόρφωση θεσμικού πλαισίου για κινητά σφαγεία ή σφαγεία εκτροφής. Συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση για την χρηματοδότηση των Δήμων για την ίδρυση δημοτικών σφαγείων σε μειονεκτικές και απομακρυσμένες περιοχές).

·         Σχέδιο για την αύξηση των εκμεταλλεύσεων και των ζώων που εκτρέφονται εκτατικά. Ειδικά στη Θεσσαλία η αξιοποίηση του ημιορεινού ορεινού όγκου για την εγκατάσταση κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων, με ζώα που θα αξιοποιούν τη φυσική βλάστηση, θα οδηγήσει στην παραγωγή προϊόντων υψηλής θρεπτικής και οικονομικής αξίας. Αυτό προϋποθέτει διαχειριστικά σχέδια βόσκησης, αγροτική οδοποιία, ηλεκτροδότηση, υδροδότηση και σύνδεση με το διαδίκτυο.

·         Συνδεμένες ενισχύσεις. Στη νέα προγραμματική περίοδο προβλέπεται αύξηση του ποσού των συνδεδεμένων ενισχύσεων. Η επιλογή συγκεκριμένων προϊόντων, λίγων σε αριθμό, με ξεκάθαρους και μετρήσιμους στόχους, αλλά και αυστηρά κριτήρια, θα δώσει σημαντική βοήθεια στους παραγωγούς συγκεκριμένων κλάδων και θα δημιουργούσε εκείνη την κρίσιμη μάζα που θα έδινε υπεραξία στα προϊόντα. Για την κτηνοτροφία για παράδειγμα θα μπορούσε να ενισχυθεί, με συνδεδεμένη ενίσχυση, το γίδινο γάλα.

·         Ποσόστωση στη φέτα. Η φέτα αποτελεί προϊόν ονομασίας προέλευσης (ΠΟΠ). Με τον όρο “προϊόν ΠΟΠ” νοείται το προϊόν που κατάγεται από συγκεκριμένη περιοχή, τόπο ή χώρα, η ποιότητα ή τα χαρακτηριστικά του οποίου οφείλονται ουσιαστικά ή αποκλειστικά στο ιδιαίτερο γεωγραφικό περιβάλλον της παραπάνω περιοχής, τόπου ή χώρας και του οποίου η παραγωγή, μεταποίηση και επεξεργασία γίνονται εντός της εν λόγω οριοθετημένης γεωγραφικής περιοχής. Η φέτα κατέχει εξέχουσα θέση ανάμεσα στα προϊόντα ΠΟΠ της χώρας μας, όχι μόνο γιατί είναι κατά παράδοση αναπόσπαστο κομμάτι των διατροφικών συνηθειών του Έλληνα, αλλά κυρίως γιατί αποτελεί ένα εθνικό προϊόν-έμβλημα, με τεράστιες εξαγωγικές δυνατότητες. Οι προδιαγραφές καταχώρισής της υπαγορεύονται από την Υπουργική Απόφαση 313025/11.01.1994 (ΦΕΚ 8 Β). Σύμφωνα με αυτήν, το γάλα που χρησιμοποιείται για την παρασκευή της φέτας προέρχεται αποκλειστικά από τις περιοχές Μακεδονίας, Θράκης, Ηπείρου, Θεσσαλίας, Στερεάς Ελλάδας, Πελοποννήσου και το νομό Λέσβου και από φυλές αιγοπροβάτων παραδοσιακά εκτρεφόμενες και προσαρμοσμένες στην περιοχή παρασκευής της. Πρόκειται για γάλα πρόβειο ή μίγμα αυτού με γίδινο σε μέγιστο ποσοστό 30%, νωπό ή παστεριωμένο και με συγκεκριμένα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά, όπως ελάχιστη λιποπεριεκτικότητα 6% κ.β. και ελάχιστο pH 6,5. Η Υπουργική Απόφαση για τη φέτα υπαγορεύει αυστηρά την πήξη του γάλακτος εντός 48 ωρών από την άμελξή του, ενώ απαγορεύει ρητά τη συμπύκνωσή του, καθώς και την προσθήκη σκόνης ή συμπυκνώματος ή πρωτεϊνών γάλακτος, καζεϊνικών αλάτων, χρωστικών και συντηρητικών ουσιών σε αυτό. Απαγορεύεται η προσθήκη συντηρητικών και αντιβιοτικών ουσιών στο τυρί και την άλμη. Η ποσόστωση, δηλαδή η ανώτερη ποσότητα που θα μπορεί να παραχθεί, θα οριστεί με βάση των αριθμό των προβάτων και των αιγών που πληρούν τις προϋποθέσεις του κανονισμού και θα μπορεί να αναθεωρηθεί προς τα επάνω με πιστοποιήσεις και αυστηρούς ελέγχους.

·         Υποδομές στην ύπαιθρο ώστε να παραμείνει ο πληθυσμός. Στην Ελλάδα μόλις το 11% των αγροτών είναι κάτω από 40 ετών. Η έλλειψη σοβαρών υποδομών στην Ελληνική περιφέρεια (οδικό δίκτυο, σχολεία, κέντρα υγείας), είναι ένας σοβαρός λόγος που οι νέοι άνθρωποι μετακινούνται στα μεγάλα αστικά κέντρα.

·         Νέες τεχνολογίες. Στην ύπαιθρο, κυρίως στις αγροτικές περιοχές, είναι δύσκολη ακόμη και η σύνδεση στο διαδίκτυο.

·         Συνεργασία του ΥΠΠΑΤ και του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και κλιματικής αλλαγής για το ζήτημα της βόσκησης των δασών. H μείωση εκτροφής των αίγων στην Ελλάδα και η εντατικότερη και εν σταβλισμένη πλέον διαδικασία εκτροφής τους, λόγω και της έλλειψης χεριών (βοσκών), έχει περιορίσει, εκτός των άλλων, τα ευεργετικά αποτελέσματα της βόσκησης στην προστασία των δασών. Στην Πορτογαλία, το 2018, στα πλαίσια πιλοτικού προγράμματος, οι αρχές προσέλαβαν 50 κτηνοτρόφους με 10.800 κατσίκια να καθαρίσουν περίπου 20.000 στρέμματα επικίνδυνα για πυρκαγιά.

 

Το αγροτικό ζήτημα, δηλαδή η γεωργία η κτηνοτροφία και η αλιεία, αποτελεί εθνικό

ζήτημα. Αφορά ολόκληρη τη χώρα, αγρότες, μεταποιητές, καταναλωτές, ιδιαίτερα την

Ελληνική περιφέρεια και προφανώς την εθνική οικονομία.

Είναι πλέον επιτακτική ανάγκη, να εκπονηθεί ένα οραματικό, ρεαλιστικό και εφαρμόσιμο

σχέδιο ανασυγκρότησης του πρωτογενούς τομέα, με ξεκάθαρους και μετρήσιμους στόχους, με συγκεκριμένο, αυστηρό, χρονοδιάγραμμά και μέθοδο αξιολόγησης των αποτελεσμάτων. Είναι πολύ πιθανόν η κατάσταση να είναι ήδη μη αναστρέψιμη. Αν όμως υπάρχει ένα ελάχιστο περιθώριο, αυτό πρέπει να αξιοποιηθεί τώρα. Το αύριο μπορεί να είναι πολύ αργά.

Για την υλοποίηση αυτού του σχεδίου πρέπει να συμφωνήσουν και να συνεργαστούν: α)

κυβερνητικές οντότητες (υπουργεία), β) κρατικές δομές (υπηρεσίες, οργανισμοί), γ) τοπική αυτοδιοίκηση (περιφέρειες, δήμοι), δ) επιστημονική κοινότητα, ε) φορείς της αγοράς εμπλεκόμενοι με τον κλάδο και, το σημαντικότερο, στ) πραγματικοί ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ.

Εάν η πολιτεία θέλει πραγματικά να συμβάλει θετικά στο ζήτημα, θα πρέπει να ξεφύγει από τις διαχρονικά και διακομματικά, γενικόλογες, ανούσιες, τετριμμένες και παρωχημένες θέσεις/τοποθετήσεις.

Μια εθνική συνδιάσκεψη, όλων των εμπλεκομένων, η οποία θα καθορίσει το πλαίσιο προς εξειδίκευση, θα ήταν μια καλή αρχή.

 

ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΒΡΑΝΤΖΑ-ΚΤΗΝΙΑΤΡΟΣ