Το πόρισμα για την καταστροφή στη Θεσσαλία

Τι δηλώνει στη Realnews ο διευθύνων σύμβουλος της ολλανδικής εταιρείας ΗVA, Μιλτιάδης Γκουζούρης, που συμβουλεύει την ελληνική κυβέρνηση. Οι διαχρονικές παθογένειες που έπνιξαν τον κάμπο και οι προτάσεις για την αποκατάσταση των ζημιών και για τη θωράκιση της περιοχής. Τα 8 μέτρα άμεσης εφαρμογής για την αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων που περιλαμβάνονται στην εισήγηση των ειδικών προς το Μέγαρο Μαξίμου.

Τις επιπτώσεις από τις επερχόμενες ισχυρές βροχοπτώσεις του φετινού χειμώνα τρέχουν να προλάβουν οι υπηρεσίες της πολιτείας στην πολύπαθη Θεσσαλία, η οποία μέσα σε έναν μήνα χτυπήθηκε δύο φορές από τη μανία της φύσης, αλλά και από τις διαχρονικές αστοχίες και παθογένειες σε σχεδιασμό και υποδομές. Τα πρώτα συμπεράσματα για τα αίτια των πλημμυρών από την αυτοψία των Ολλανδών συμβούλων της εταιρείας HVA International, που κλήθηκαν από την κυβέρνηση να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, είναι αποκαλυπτικά της κατάστασης που επικρατεί μέχρι και σήμερα. Τα συμπεράσματα αυτά, που θα συνοδεύονται από στοιχεία, φωτογραφικό υλικό και μαρτυρίες, περιλαμβάνονται στην πρώτη έκθεση-πόρισμα των εμπειρογνωμόνων που εστάλη στο Μέγαρο Μαξίμου και αναδεικνύουν τόσο τα αίτια των πλημμυρών όσο και τα προτεινόμενα σχέδια για την επόμενη ημέρα στον Θεσσαλικό Κάμπο.

Οπως αποκαλύπτει η Realnews, η επικάλυψη των αρμοδιοτήτων, τα φραγμένα αρδευτικά κανάλια, οι κακοτεχνίες σε κρίσιμα έργα, οι μισοτελειωμένες υποδομές και η απραξία των δασαρχείων είναι οι πέντε «πληγές» που συνετέλεσαν στην καταστροφή. Ο διευθύνων σύμβουλος της ολλανδικής εταιρείας που έχει αναλάβει ρόλο συμβούλου για την προστασία και την αποκατάσταση της περιοχής, Μιλτιάδης Γκουζούρης, μιλά στην «R» για τα πρώτα ευρήματα των αυτοψιών του και εξηγεί γιατί ο μεγαλύτερος κάμπος στην Ελλάδα εξακολουθεί να κινδυνεύει από νέες πλημμύρες. «Η αυτοψία στην περιοχή έχει ως στόχο να εντοπίσει όλες αυτές τις αδυναμίες που υπήρξαν, οι οποίες μπορεί να συνετέλεσαν στη δημιουργία των πλημμυρικών φαινομένων. Κοιτάμε τις κατασκευαστικές ζημιές που έγιναν, τα φράγματα που έσπασαν, τα αναχώματα, τις κοίτες των ποταμών αλλά και τα αρδευτικά κανάλια, τα οποία σε πάρα πολλές περιπτώσεις δεν είχαν καθαριστεί. Πρόκειται είτε για τα κεντρικά αρδευτικά κανάλια είτε για τα δευτερεύοντα, τα οποία είναι στην ευθύνη του ιδιοκτήτη-αγρότη», αναφέρει ο Μ. Γκουζούρης.

Κακοτεχνίες και ημιτελή έργα

Ηδη, οι ομάδες των Ολλανδών ειδικών έχουν ολοκληρώσει την επισκόπηση στο ανατολικό κομμάτι της πεδιάδας, από Βορρά έως Νότο, και πλέον εργάζονται στο δυτικό κομμάτι, εστιάζοντας στους ποταμούς Μέγα και Πηνειό. «Πρώτα, κάναμε την επισκόπηση από αέρος, με τη χρήση drones. Εντοπίσαμε τα σημεία όπου θέλουμε να εστιάσουμε καλύτερα και στη συνέχεια κάνουμε αυτοψίες. Εχουμε δει πολλές κακοτεχνίες, π.χ. μικρούς σε διατομή σωλήνες και αγωγούς που δεν μπορούν να διαχειριστούν τον όγκο του νερού και παράλληλα δεν είναι τοποθετημένοι στο σωστό ύψος για να απορροφήσουν τα νερά. Πολλές υφιστάμενες υποδομές, για διάφορους λόγους, παραμένουν ημιτελείς. Αν είχαν ολοκληρωθεί αυτά τα έργα, μπορεί να είχαν συντελέσει στη μείωση των πλημμυρικών φαινομένων. Εξετάζουμε τα φράγματα, τους ταμιευτήρες νερού, τα αναχώματα που θα έπρεπε να υπάρχουν και δεν υπάρχουν», τονίζει ο Ελληνας CEO της ολλανδικής εταιρείας που ιδρύθηκε το 1879. Ενα ακόμη σημαντικό κομμάτι της διερεύνησης της καταστροφής έχει να κάνει με τη διαχείριση των υδάτων στα βουνά, κάτι που είναι ευθύνη των δασαρχείων. «Γύρω-γύρω από τον Θεσσαλικό Κάμπο υπάρχουν βουνά, όπου το νερό πέφτει και κατεβαίνει με ορμή. Αν στα βουνά δεν έχει γίνει καθαρισμός των ξερών δέντρων και των λοιπών υλικών από τα δασαρχεία και τις αρμόδιες Αρχές, τότε αυτά κατεβαίνουν και στοιβάζονται στο πρώτο εμπόδιο που θα βρουν. Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργούν ένα φράγμα από φερτά υλικά, που το είδαμε -δυστυχώς- πολλές φορές αυτές τις ημέρες».

Επικάλυψη αρμοδιοτήτων

Σύμφωνα με τον Μ. Γκουζούρη, ένα ακόμη σημείο στο οποίο εστιάζει η έρευνα είναι οι επικαλυπτόμενες αρμοδιότητες των κρατικών υπηρεσιών, καθώς, κατά τη διάρκεια εξέλιξης του πλημμυρικού φαινομένου, δεν ήταν ξεκάθαρο ποιος είχε την ευθύνη για να προβεί σε συγκεκριμένες ενέργειες. «Δυστυχώς, υπήρξαν αντικρουόμενες εντολές και αυτό επίσης είναι προβληματικό. Υπάρχει επικάλυψη αρμοδιοτήτων και σύγχυση πολλές φορές. Για παράδειγμα, στο σημείο όπου ο ποταμός Μέγας συνδέεται με τον Πηνειό υπήρχαν κάποια θυροφράγματα που έπρεπε να ανοιχτούν. Τα μοτέρ δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν. Ηρθαν μηχανήματα του Στρατού να σηκώσουν τις ''πόρτες'', αλλά δόθηκε εντολή από άλλη υπηρεσία να μην ανοίξουν. Αυτό συνετέλεσε στο να πλημμυρίσει το χωριό εκεί», υπογραμμίζει ο Μ. Γκουζούρης.

Σύντομα, όπως λέει, οι ομάδες θα έχουν καταλήξει σε κάποια πρώτα συμπεράσματα και με βάση αυτά θα προταθούν λύσεις σε βραχυπρόθεσμο, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο στάδιο, οι οποίες πέραν από την αποφυγή πλημμυρών θα προβλέπουν και τη συνέχιση της αγροτικής παραγωγής. Σε συνεργασία με τον ΕΛΓΟ Δήμητρα, γίνονται ήδη αναλύσεις των εδαφών και των υδάτων. Ο Ελληνας επικεφαλής της HVA τονίζει πως «προσπαθούμε να κάνουμε ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατόν. Εχουμε φέρει 15 ανθρώπους από το εξωτερικό, συν αυτούς που έχουμε εδώ, θα φέρουμε και άλλους, αν χρειαστεί, ώστε να τρέξουμε. Γιατί αντιλαμβανόμαστε ότι, πριν να έρθουν ο βαρύς χειμώνας και τα έντονα καιρικά φαινόμενα, θα πρέπει να υπάρξει κάποια πρώτη εκτίμηση. Στην περιοχή υπάρχει ήδη μια υποδομή - καλή, κακή, μέτρια, δεν έχει σημασία. Συνεπώς, σχετικά γρήγορα μπορούν να ληφθούν κάποια πρώτα βραχυπρόθεσμα μέτρα, τα οποία μπορεί να είναι θέμα λίγων μηνών». Οσον αφορά το αν τα μέτρα αυτά θα περιλαμβάνουν και τη μετεγκατάσταση χωριών, για την οποία πολύς λόγος γίνεται τελευταία, ο Μ. Γκουζούρης απαντά ότι αυτό δεν αφορά τους επιστήμονες. «Εμείς το μόνο που μπορούμε να επισημάνουμε είναι, π.χ., ότι ένας οικισμός βρίσκεται σε ένα πολύ δύσκολο σημείο, στο οποίο θα υπάρχουν πάντα προβλήματα. Από εκεί και πέρα, αν θα πρέπει να υπάρξει μετεγκατάσταση ή όχι, το αφήνουμε στην πολιτεία. Δεν είναι δική μας δουλειά να προτείνουμε μετεγκατάσταση οικισμών. Αλλά σίγουρα θα επισημάνουμε αν θα υπάρχει πρόβλημα».

Οκτώ άμεσα μέτρα

Η αναγγελία από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ) της πρόσφατης κακοκαιρίας «Elias», που έπληξε για δεύτερη φορά τη Θεσσαλία, σήμανε συναγερμό στις υπηρεσίες του κράτους. Οπως αποκαλύπτει στην «R» o Ελληνας επικεφαλής της HVA, κατόπιν συσκέψεων που πραγματοποιήθηκαν με τους αρμόδιους παράγοντες στο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων της Λάρισας, η επιστημονική του ομάδα έσπευσε την περασμένη Τετάρτη να εισηγηθεί και να καταθέσει στο Μέγαρο Μαξίμου οκτώ μέτρα άμεσης εφαρμογής για την αντιμετώπιση των ακραίων καιρικών φαινομένων. Στην ουσία, πρόκειται για μια σειρά από άμεσα υλοποιήσιμα μέτρα, τα οποία αποτελούν οδηγό για την αντιμετώπιση πλημμυρικών φαινομένων και θα πρέπει να εφαρμόζονται άμεσα σε κάθε περιοχή όταν υπάρχει πρόβλεψη για ισχυρές βροχοπτώσεις και ακραία καιρικά φαινόμενα:

- Καθαρισμός και μεταφορά των φερτών υλικών από τα σημεία όπου αυτά έχουν συσσωρευτεί.

- Επιδιόρθωση των αναχωμάτων.

- Καθαρισμός των κοιτών των ποταμών.

- Μετακίνηση των ζώων εκτροφής σε υψηλότερα σημεία.

- Μεταφορά των πολιτών σε ασφαλή σημεία, βάσει συγκεκριμένου σχεδίου εκκένωσης.

- Κινητοποίηση των Αρχών, κυρίως της Τροχαίας, ώστε να αποφεύγεται το μποτιλιάρισμα και να συγκεντρώνονται τα οχήματα σε ψηλά σημεία.

- Αμεση κινητοποίηση του Στρατού με τα βαριά μηχανήματα.

- Ταυτόχρονη, κυλιόμενη εργασία όλων των συνεργείων.

Τα μέτρα αυτά, σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες, απεστάλησαν από το Μέγαρο Μαξίμου προς όλες τις αρμόδιες Αρχές (υπουργεία, περιφέρειες, δήμους κ.ά.). Σημειώνεται ότι ο Ελληνας επικεφαλής της ομάδας των Ολλανδών ειδικών κατέχει την κρίσιμη θέση του διευθύνοντος συμβούλου στην ολλανδική εταιρεία, της οποίας το χαρτοφυλάκιο φτάνει τα 2 δισ. ευρώ. Η HVA ιδρύθηκε το 1879 στην Ολλανδία και είναι παγκοσμίως αναγνωρισμένη για τα αγροτοβιομηχανικά έργα που πραγματοποιεί ανά τον κόσμο, καθώς και για τη διαχείριση των υδάτων. Ο Μ. Γκουζούρης έχει διατελέσει σύμβουλος στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και σύμβουλος προέδρου στον ΟΑΣΑ. Παράλληλα, είναι μέλος του Development Finance Forum, μιας πρωτοβουλίας της Παγκόσμιας Τράπεζας με στόχο τη δημιουργία αναπτυξιακών έργων σε χώρες με αναπτυσσόμενες οικονομίες.

Νέα καταστροφή μέσα σε 14 ημέρες

Ο Βόλος μετρά τις πληγές που άφησε πίσω της η κακοκαιρία «Elias». Μεγάλες ζημιές σε Εύβοια, Λάρισα και Καρδίτσα

Την ώρα που κυβέρνηση και ειδικοί επιστήμονες αναζητούν λύσεις ενόψει του χειμώνα, το πέρασμα του «Elias» σε Θεσσαλία και Εύβοια άφησε πίσω του αμέτρητες πληγές και εικόνες πλήρους καταστροφής. Ο Βόλος βρέθηκε στο επίκεντρο της θεομηνίας και μέσα σε λίγες ώρες πρωτοφανούς βροχόπτωσης μετατράπηκε σε απέραντη λίμνη. Οι κάτοικοι έμειναν για ακόμα μία φορά χωρίς νερό και ρεύμα, με τα συνεργεία να καταβάλλουν υπεράνθρωπες προσπάθειες για την αποκατάσταση των ζημιών. Ο Κραυσίδωνας, ο χείμαρρος που διατρέχει την πόλη του Βόλου, υπερχείλισε και κατοικίες, καταστήματα και υποδομές χάθηκαν στα λασπόνερα. Κεντρικοί δρόμοι μετατράπηκαν σε ποτάμια, αυτοκίνητα παρασύρθηκαν, ενώ σημαντικές ζημιές υπέστη και το Αχιλλοπούλειο Νοσοκομείο, χώροι του οποίου πλημμύρισαν, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν προβλήματα στην εξυπηρέτηση των ασθενών. Η κακοκαιρία προκάλεσε νέες μεγάλες καταστροφές στο οδικό δίκτυο και σε αρκετά σημεία η άσφαλτος άνοιξε στα δύο, ενώ σημειώθηκαν κατολισθήσεις και έπεσαν στύλοι της ΔΕΗ. Μόνο στην πόλη του Βόλου έγιναν μέσα σε ένα 24ωρο πάνω από 300 επιχειρήσεις διάσωσης κατοίκων. Ισχυρό πλήγμα υπέστη και το παραλιακό μέτωπο του Πηλίου εξαιτίας της κατακρήμνισης χιλιάδων τόνων νερού.

Σε πολλά σημεία στην περιοχή της Αγριάς, από τη δύναμη του νερού ανασηκώθηκε ακόμη και το οδόστρωμα, ενώ αυτοκίνητα θάφτηκαν στις λάσπες και παρασύρθηκαν από τους χειμάρρους στη θάλασσα. Ανήμποροι οι κάτοικοι, παγιδευμένοι από το νερό και τις λάσπες, προσπαθούσαν να σωθούν ανεβαίνοντας σε ταράτσες και ορόφους κτιρίων, ενώ οι δυνάμεις της Πυροσβεστικής και της ΕΜΑΚ πραγματοποιούσαν καθ' όλη τη διάρκεια της νύχτας απεγκλωβισμούς. Ανάλογη εικόνα υπήρχε και στην παραθαλάσσια περιοχή των Αλυκών. Αποκομμένα βρέθηκαν για ακόμα μία φορά και πολλά χωριά του Πηλίου, καθώς ο ποταμός Αναυρος, που περνά από το περιφερειακό οδικό δίκτυο της πόλης, υπερχείλισε προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές.

Συνολικά, στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, από την Τρίτη 5/9 έως τις 29/9, το Κέντρο Επιχειρήσεων του Πυροσβεστικού Σώματος έλαβε 10.503 κλήσεις και πραγματοποίησε 3.814 αντλήσεις υδάτων, ενώ μεταφέρθηκαν σε ασφαλή σημεία 3.579 άτομα. Κάτω από τα λασπόνερα βρέθηκαν ξανά περιοχές σε Καρδίτσα και Λάρισα, όπως η κοινότητα του Παλαμά όπου υπερχείλισε ο ποταμός Σοφαδίτης, καθώς και τα χωριά Φύλλο και Ορφανά. Στη Λάρισα, στο έλεος των πλημμυρών βρέθηκαν οι δήμοι Κιλελέρ και Φαρσάλων. Το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίστηκε στο Σωτήριο του δήμου Κιλελέρ, που πνίγηκε στα νερά για τρίτη φορά και εκκενώθηκε από τους κατοίκους του. Μεγάλα προβλήματα αντιμετώπισε και η Υπέρεια Φαρσάλων, καθώς και τα χωριά Νίκη και Αρμένιο. Η στάθμη του νερού του Πηνειού ανέβηκε περίπου στα 4 μέτρα και στον κάμπο της Λάρισας, σε ορισμένα σημεία, ξεπέρασε τα 6 μέτρα. Στη λίμνη Κάρλα σημειώθηκαν τεράστιες καταστροφές στις καλλιέργειες, καθώς 200.000 στρέμματα βρέθηκαν κάτω από το νερό.

H πολύπαθη Εύβοια

Στο επίκεντρο της πρόσφατης κακοκαιρίας βρέθηκε και η πολύπαθη βόρεια Εύβοια. Πολλές περιοχές παρέμεναν χωρίς ρεύμα και νερό μετά τις ζημιές που προκάλεσε στο δίκτυο η υπερχείλιση χειμάρρων. Η θάλασσα γέμισε λάσπες που κατέβηκαν από το βουνό, δρόμοι εξαφανίστηκαν, σπίτια και επιχειρήσεις πνίγηκαν στα λασπόνερα, ενώ φερτά υλικά από τα καμένα δάση δημιούργησαν σοβαρά προβλήματα στα χωριά, αρκετά από τα οποία αποκλείστηκαν, όπως οι Γούβες. Παράλληλα, συναγερμός σήμανε την περασμένη Πέμπτη μετά την πτώση πολιτικού ελικοπτέρου A-109, που είχε δώσει σχέδιο ιδιωτικής πτήσης. Σύμφωνα με πληροφορίες από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, το ελικόπτερο απογειώθηκε την περασμένη Πέμπτη το πρωί από το ελικοδρόμιο των Αφιδνών. Ο χειριστής ενημέρωσε ότι θα προσγειωθεί στο Μαντούδι Ευβοίας, όπως και έπραξε, και στη συνέχεια απογειώθηκε με προορισμό τη βιομηχανική περιοχή του Βόλου. Λίγο μετά την απογείωση από την Εύβοια, ο 69χρονος πολύπειρος χειριστής φέρεται να ανέφερε ότι οι καιρικές συνθήκες είναι ιδιαίτερα δυσμενείς. Ξαφνικά, και ενώ πετούσε πάνω από τη βόρεια Εύβοια, χάθηκε το στίγμα του από τα ραντάρ της ΥΠΑ. Παρά τις κακές καιρικές συνθήκες, αμέσως ξεκίνησε επιχείρηση έρευνας και διάσωσης από αέρος, ενώ τέσσερα σκάφη του Λιμενικού και δύο ιδιωτικά «χτένιζαν» τη θαλάσσια περιοχή, ανοιχτά της παραλίας Αχλαδίου, για τον εντοπισμό του 69χρονου κυβερνήτη. Τελικά, την περασμένη Παρασκευή, η σορός του αδικοχαμένου πιλότου ανασύρθηκε από στελέχη της Μονάδας Υποβρυχίων Καταστροφών του Λιμενικού Σώματος από την άτρακτο του ελικοπτέρου, που εντοπίστηκε σε βάθος πολλών μέτρων.