Η ΒΡΑΒΕΥΜΕΝΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΜΙΝΑ ΤΡΙΚΑΛΗ ΜΙΛΑ ΣΤΗΝ «Π»: Με ένα «κλικ»… κοιτάει, αγαπάει, ζωγραφίζει και αφηγείται

 

Συνέντευξη στην Κατερίνα Μυλωνά

Η φωτογραφία που της χάρισε το τελευταίο της βραβείο

Τα «κλικ» της μαγικά, πρόσωπα, τοπία, στιγμιότυπα περνούν στην Ιστορία χάρη στον φακό της. Η σχέση της Μίνας Τρικάλη με τη φωτογραφία γεννήθηκε μέσα από την εργασία της στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης – Παν/μίου Κρήτης και συνεχίζεται με πολλές διακρίσεις!

«Αιχμαλωτίζοντας τη στιγμή, την παγώνεις, αποκτά διάρκεια και έχεις την ευκαιρία να την επανεξετάσεις, να την ξαναδιαβάσεις με νέους όρους στο μέλλον», αναφέρει η ίδια, σε συνέντευξή της στην «Π».

Το κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:

Πώς γεννήθηκε η αγάπη σας για τη φωτογραφία; Τι ρόλο έπαιξε σε αυτό η θέση σας στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης;

Η κ. Μίνα Τρικάλη

«Ομολογώ πως ήταν μια “συνάντηση”, καθοριστικής σημασίας, ήταν το σημείο εκκίνησης. Από το 1999 είμαι υπάλληλος του ΜΦΙΚ-ΠΚ και στο πλαίσιο των καθηκόντων μου ως υπεύθυνης των αρχείων φωτογραφικής, γεωγραφικής τεκμηρίωσης, μελετών και εργασιών του, μου ανατέθηκε και η αρχειοθέτηση του φωτογραφικού του αρχείου.

Ένα αρχείο, το οποίο ξεκίνησε να δημιουργείται στο τέλος της δεκαετίας του 1980 περιλαμβάνοντας έως τότε έναν τεράστιο αριθμό slides και αρνητικών (περίπου 60.000) περιβαλλοντικού περιεχομένου από λήψεις που έγιναν στα πλαίσια ερευνητικών προγραμμάτων σε studio ή στο πεδίο.

Αξίζει να αναφερθώ στις αποστολές των ερευνητών του μουσείου σε απομακρυσμένα νησιωτικά συμπλέγματα στην Ελλάδα και την Ανατολική Μεσόγειο (Συρία, Λιβύη, Μαρόκο, Σινά, Ιορδανία κτλ) κατά τη διάρκεια των οποίων, φυτά, ζώα, άνθρωποι και τοπία αποτυπώθηκαν σε slides και αποτελούν πλέον πολύτιμο υλικό ακόμα μεγαλύτερης σημασίας, δεδομένου ότι πολλές από τις περιοχές που τότε επισκέφτηκαν έχουν δραματικά αλλάξει και ίσως και να μην υπάρχουν πια.

Όπως ήταν αναμενόμενο, το καθημερινό ταξίδι μέσω της ψηφιοποίησης / αρχειοθέτησης με οδήγησε στο να μαγευτώ από τον κόσμο της φωτογραφίας. Γύρω στο 2004 απέκτησα την πρώτη μου compact μηχανή με πρώτα κλικ, οτιδήποτε με γοήτευε στον κόσμο που με περιέβαλλε. Η ουσιαστική, όμως, ενασχόληση με την καλλιτεχνική φωτογραφία ξεκίνησε όταν το 2010 γράφτηκα στην Ελληνική Φωτογραφική Εταιρεία Κρήτης και έκτοτε αποτελώ ενεργό μέλος της. Το ταξίδι αυτό μου προσέφερε και συνεχίζει να μου προσφέρει μεγάλες συγκινήσεις και καλούς φίλους. Η φωτογραφία θα έλεγα σήμερα απασχολεί τον περισσότερο χρόνο μου σε καθημερινή βάση λόγω δουλειάς αλλά και λόγω επιλογής».

Τι προτιμάτε να απαθανατίζετε με τον φακό σας; Τι αποτελεί πηγή έμπνευσης για εσάς;

«Αρχικά ξεκίνησα να αλληλοεπιδρώ με τα συναισθήματα των ανθρώπων φωτογραφίζοντας διακριτικά έντονες στιγμές της ζωή τους. Οι οικογενειακές συναντήσεις, οι γιορτές, οι διακοπές με φίλους, αποτέλεσαν μία καλή ευκαιρία αποτύπωσης πηγαίων συναισθημάτων και αυθεντικών στιγμών. Στην πορεία και επηρεασμένη από το ΜΦΙΚ-ΠΚ ασχολήθηκα με τα μυστικά του μικρόκοσμου και της φύσης και η φωτογραφική ματιά μου έγινε περισσότερο εσωτερική και επίμονη. Μέσα από την Ελληνική Φωτογραφική Εταιρεία Κρήτης, αυτό που αρχικά ξεκίνησε διαισθητικά ως ανάγκη έκφρασης εφοδιάστηκε με γνώση, καλλιεργήθηκε, επικοινωνήθηκε, εκτέθηκε και σταδιακά ωριμάζει.

Πλέον, ακολουθώ τον δικό μου, προσωπικό δρόμο έκφρασης. Με εμπνέει κάθε τι που αποπνέει συναίσθημα ή μου δίνει το ερέθισμα για τη γέννηση μιας ιστορίας. Μπορεί να είναι τοπίο, πρόσωπο ή στιγμές της καθημερινότητας.  Στον πρώτο μου δάσκαλο, κο Δημήτρη Μάρκογλου, οφείλω το γεγονός ότι αγάπησα περισσότερο το πορτραίτο. Χωρίς λόγια, μου έδειξε το πώς αποδίδεις τα χαρακτηριστικά ενός  ανθρώπου μέσα από μια μόνο εικόνα. Τείνω νομίζω περισσότερο προς ανθρωποκεντρικές λήψεις. Μου αρέσει να δημιουργώ χαρακτήρες και να πλάθω τις ιστορίες τους!

Η φωτογραφία για μένα είναι «η αγάπη του να κοιτάζεις» αλλά και «το να κοιτάζεις με αγάπη» και τέχνη, φτιάχνοντας αφηγήσεις και ζωγραφίζοντας με εργαλεία την εικόνα και το συναίσθημα. Γι’ αυτό δε διστάζω να ανοίγω συνεχώς νέα πεδία πειραματισμού, να δοκιμάζω νέους τρόπους έκφρασης και να εξερευνώ την τέχνη της φωτογραφίας».

Μία στιγμή που χάνεται, ένα μέρος που δεν είναι ποτέ ξανά το ίδιο… Θεωρείτε πως οι φωτογραφίες αποτελούν ένα όπλο κατά της λήθης;

«Η δυναμική της φωτογραφίας είναι πολύ επιδραστική. Εποχές και συναισθήματα μέσω της φωτογραφίας δε χάθηκαν στη λήθη. Ένα γεγονός του παρόντος μεταφέρεται αυτούσιο στις επόμενες γενιές… Αιχμαλωτίζοντας τη στιγμή, την παγώνεις, αποκτά διάρκεια και έχεις την ευκαιρία να την επανεξετάσεις, να την ξαναδιαβάσεις με νέους όρους στο μέλλον! Λένε πως το ζητούμενο για τη φωτογραφία είναι να είναι άχρονη, που σημαίνει, όταν επιστρέφεις στην εικόνα, να σ΄ αγγίζει το ίδιο με τη στιγμή της λήψης… επομένως η στιγμή ποτέ δε χάνεται.

Η στιγμή και το μέλλον συνεργάζονται εκτοπίζοντας τη λήθη. Με κάθε φωτογραφία ασυναίσθητα στοχεύεις το μέλλον, ενώ ταυτόχρονα διαφυλάσσεις το παρελθόν διασώζοντας το παρόν ως πολύτιμη ανάμνηση! Η στιγμή ταξιδεύει στο μέλλον και το μέλλον επιστρέφει στη στιγμή, ξυπνώντας και αναβιώνοντας συναισθήματα όμοια με εκείνα της στιγμής της απαθανάτισης».

Το ΜΦΙΚ-ΠΚ δεν αποτελεί ένα… βαρετό μουσείο και οι δράσεις του δεν περιορίζονται εντός των τειχών του. Μέσα από τις φωτογραφίες, τις δικές σας και συνεργατών σας, ο κόσμος αναγνωρίζει την ομορφιά της φύσης και μαθαίνει να τη σέβεται;

«Το Φωτογραφικό Αρχείο του ΜΦΙΚ-ΠΚ στηρίζει το έργο του στη μελέτη και προστασία του κρητικού περιβάλλοντος, αλλά και συμβάλλει στην έρευνα της ανατολικής Μεσογείου.  Έμμεσος σκοπός μέσα από τη φωτογραφία φύσης, είναι σαφώς και η καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης. Οι περισσότερες φωτογραφίες των ερευνητών του μουσείου, κύριο στόχο έχουν την απεικόνιση, την τεκμηρίωση και την καταγραφή της βιοποικιλότητας.  Παράλληλα όμως, εκτός από το να αποτυπώνουν τον φυσικό πλούτο, πετυχαίνουν και την ευαισθητοποίηση των αποδεκτών της εικόνας.

Γεγονός είναι ότι η εικόνα έχει τεράστια επιρροή στο σύγχρονο άνθρωπο και γι΄ αυτό και χρησιμοποιείται ήδη στην εκπαιδευτική διαδικασία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η δράση που υλοποιείται στην Κεντρική Μακεδονία με τίτλο, “Κλίκ, προστάτευσέ το”, η οποία σκοπό έχει να στρέψει τη ματιά των μαθητών σε ό, τι αξίζει να προστατευθεί στο περιβάλλον τους (όχι μόνο του φυσικού).

Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης των σχολείων Α’θμιας και Β’θμιας Εκπαίδευσης, έχοντας συνειδητοποιήσει τη δύναμη της φωτογραφίας ως εργαλείο εκπαίδευσης, προσεγγίζει θέματα προστασίας προβαίνοντας στην υλοποίηση δράσεων προς αυτή την κατεύθυνση. Μαθητές κάνουν “Κλικ” σε ό,τι πιστεύουν πως απειλείται και πρέπει να προστατευθεί. Το  “αιχμαλωτίζουν” αρχικά σε μια φωτογραφία.

Όσο πιο γρήγορα λοιπόν, αντιληφθούμε την ευθραυστότητα των οικοσυστημάτων τόσο γρηγορότερα θα μπορέσουμε να δραστηριοποιηθούμε υπέρ της διάσωσής τους. Καθώς οι εικόνες εμπερικλείουν το μεγαλείο της φύσης, την ίδια ώρα υποδεικνύουν και όλους τους λόγους για τους οποίους πρέπει να προστατεύουμε το περιβάλλον καθημερινά. Είναι ένα άμεσο μήνυμα το οποίο δυστυχώς μόνο του δεν αρκεί για να φτάσει σε όλους τους αποδέκτες. Χρειάζεται ευαισθητοποίηση, γνώση και προσπάθεια».

Η καταγωγή σας δεν είναι από την Κρήτη, ποια είναι η σχέση σας σήμερα με το νησί μας;

«Ζω στην Κρήτη από το 1991. Αφορμή οι σπουδές μου. Μετά την ολοκλήρωσή τους, η αναζήτηση εργασίας στο νησί ήταν μονόδρομος μιας και λάτρεψα τις πανέμορφες τοποθεσίες του, τη μουσική του, τους όμορφους ανθρώπους του… Καθοριστικό ρόλο στην απόφαση του να μείνω αποτέλεσε το ότι υπάρχει η ζεστασιά της οικογένειάς μου “στον αέρα”, λόγω της διαμονής του αδερφού μου και της οικογένειάς του εδώ. Επισκέπτομαι τα Τρίκαλα δύο τουλάχιστον φορές το χρόνο με μεγάλη λαχτάρα, νοσταλγώ πολύ τον τόπο μου και τους συγγενείς μου αλλά κάθε φορά που επιστρέφω  εδώ, έχω το ίδιο σκίρτημα στην καρδιά.

Αυτό που είχα την πρώτη φορά αντικρίζοντας το νησί. Ταξιδεύω στο χρόνο, γίνομαι ξανά παιδί, ξαναζώ όλα αυτά που άφησα πίσω μου αλλά και όλα αυτά που έζησα ερχόμενη εδώ. Συνεχίζω να ονειρεύομαι πιο έντονα πλέον, και έχουν άλλο χρώμα τα όνειρά μου γνωρίζοντας ότι με περιμένει μια τεράστια αγκαλιά. Είναι αυτή του συντρόφου μου αλλά και η αγκαλιά των κοντινών μου ανθρώπων και των ισχυρών δεσμών που δημιουργήθηκαν στο νησί, και νιώθω ευλογημένη για αυτό.

Το μυστήριο της Κρήτης είναι βαθύ – όποιος πατήσει στο νησί τούτο νοιώθει μυστηριώδη δύναμη, ζεστή, αγαθή, να διακλαδίζεται στις φλέβες του και την ψυχή του να μεγαλώνει. (Νίκος Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο)».

Περισσότερες πληροφορίες για την κ. Μίνα Τρικάλη μπορεί να λάβει κανείς από την ιστοσελίδα της http://www.minatrikali.gr/el.