Νίκος Καρδούλας: Τα τραγελαφικά και τα παράδοξα του «Κλεισθένη Ι»

Ψηφίσθηκε και αποτελεί νόμο του κράτους πλέον ο «Κλεισθένης Ι», ο νόμος της διάλυσης, της καταστροφής και της συνδιαλλαγής στην αυτοδιοίκηση.

Με το σύστημα της απλής αναλογικής στην τοπική αυτοδιοίκηση, θα έχουμε ένα Περιφερειακό ή Δημοτικό Συμβούλιο το οποίο δεν θα ελέγχεται από τον εκλεγμένο Περιφερειάρχη ή Δήμαρχο, ο οποίος για να ψηφίσει οτιδήποτε θα πρέπει να πάρει την ψήφο και αντίπαλων συνδυασμών, γεγονός που μπορεί να φέρει ακόμη και ακυβερνησία στην αυτοδιοίκηση.

Οι προφανείς λόγοι που ο ΣΥΡΙΖΑ έφερε την απλή αναλογική στην τοπική αυτοδιοίκηση είναι ότι επειδή βλέπει τη δημοσκοπική κατάρρευσή του, έχει καταλάβει ότι στις επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές τα στελέχη του δεν θα εκλεγούν ούτε σύμβουλοι και προσπαθεί να τους δώσει ρόλο και εξουσία και να αποτρέψει τη μεγάλη φυγή τους από το χώρο της αυτοδιοίκησης. Η πρόθεση του ΣΥΡΙΖΑ σχετίζεται πιο πολύ με την ανακατανομή δυνάμεων στις τοπικές εκλογές και την αλλοίωση του εκλογικού αποτελέσματος, παρά με την αναλογική συμμετοχή των δυνάμεων στη λήψη αποφάσεων.

Μερικές από τις τραγελαφικές και παράδοξες συνέπειες της εφαρμογής του «Κλεισθένη Ι» και τα σχετικά προβλήματα που θα προκύψουν στην τοπική αυτοδιοίκηση, είναι:

1.     Στις επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές το Μάιο του 2019, θα ισχύσει η απλή αναλογική για την εκλογή των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων, γεγονός που σημαίνει ότι ο δήμαρχος ή ο περιφερειάρχης θα εκλέγεται τη δεύτερη Κυριακή, εάν δεν εξασφαλίσει το 50% συν 1 την πρώτη. Όμως οι σύμβουλοι της παράταξής του, θα προκύπτουν από τις ψήφους της πρώτης Κυριακής. Με δεδομένο επίσης ότι δεν υπάρχει καν πλαφόν εισόδου στο Δημοτικό Συμβούλιο, θα προκύψουν ακόμα περισσότερες υποψηφιότητες Δημάρχων.

2.     Οι Αντιπεριφερειάρχες και οι Αντιδήμαρχοι θα ορίζονται στη βάση της νέας πλειοψηφίας που θα προκύπτει στα αντίστοιχα συμβούλια. Προβλέπονται ξεχωριστά ψηφοδέλτια για την εκλογή των Συμβουλίων των Δημοτικών Κοινοτήτων. Σε κοινότητες με πληθυσμό έως 300 κατοίκους, θα εκλέγεται μόνο πρόεδρος και το ψηφοδέλτιο θα είναι ενιαίο, χωρίς παρατάξεις. Στις κοινότητες με πληθυσμό 300 έως 2.000 κατοίκων θα υπάρχουν 5μελη συμβούλια, με πληθυσμό 2.000 έως 10.000 κατοίκων θα υπάρχουν 7μελη συμβούλια και στις υπόλοιπες (πάνω από 10.000 κατοίκους) θα υπάρχουν 11μελη συμβούλια.

3.     Το κεντρικό όργανο που λαμβάνει τις αποφάσεις δεν θα έχει δεδομένη την πλειοψηφία,  την οποία θα πρέπει να την εξασφαλίζει μέσα από συναίνεση και συμπράξεις. Προκειμένου να διευκολυνθούν τέτοιες συμπράξεις, προβλέπονται διαδικασίες για την ανεξαρτητοποίηση και τη μεταγραφή συμβούλων σε άλλες παρατάξεις, αλλά ακόμη και για τη συνένωση υφιστάμενων παρατάξεων, προκειμένου να σχηματισθεί νέα παράταξη.

4.     Τα τοπικά συμβούλια για κοινότητες άνω των 300 κατοίκων και των προέδρων για τις μικρότερες θα εκλέγονται με ξεχωριστή τρίτη κάλπη. Δηλαδή, αν γίνουν μόνο αυτοδιοικητικές εκλογές, θα στηθούν μία κάλπη για περιφερειάρχη - περιφερειακό συμβούλιο, μία για δήμαρχο - δημοτικό συμβούλιο και μία τρίτη για το τοπικό συμβούλιο. Αυτό σημαίνει επίσης ότι μπορεί να ψηφισθεί δήμαρχος και δημοτικό συμβούλιο από μία παράταξη, αλλά τοπικό συμβούλιο από άλλη παράταξη. Έτσι οι υποψήφιοι δήμαρχοι χάνουν ένα καλό ατού που είχαν. Έβαζαν κάποιον καλό χωριανό υποψήφιο για το τοπικό και είχαν την ησυχία τους. Ο Πρόεδρος του συμβουλίου κοινότητας για κοινότητες άνω των 300 κατοίκων, θα εκλέγεται από το σύνολο των μελών του τοπικού συμβουλίου για όλη τη δημοτική περίοδο, από τους δύο πρώτους κατά σειρά εκλογής συνδυασμούς.

5.     Ορίζεται ότι, τα ψηφοδέλτια των συνδυασμών υποψηφίων δημοτικών συμβούλων και τα ψηφοδέλτια των συνδυασμών υποψηφίων συμβούλων κοινότητας άνω των 300 κατοίκων εκτυπώνονται με μέριμνα του οικείου συνδυασμού, ενώ τα ψηφοδέλτια για τις εκλογές των κοινοτήτων έως και 300 κατοίκων, καταρτίζονται και εκτυπώνονται με ευθύνη του οικείου δημάρχου και με πιστώσεις του δήμου.

6.     Προβλέπεται ότι αντιδήμαρχοι μπορούν πλέον να οριστούν δημοτικοί σύμβουλοι όχι μόνο της πλειοψηφίας, αλλά από όλες τις δημοτικές παρατάξεις και ορίζεται ότι η θητεία των αντιδημάρχων δεν μπορεί να είναι μικρότερη των 2 ετών, αντί δυόμισι που ίσχυε.

7.     Εισάγεται ρύθμιση σύμφωνα με την οποία η ύπαρξη συνολικής οφειλής μεγαλύτερης των 500 ευρώ αποτελεί ασυμβίβαστο με την ιδιότητα του δημάρχου, δημοτικού συμβούλου, συμβούλου ή προέδρου κοινότητας. Αν η εξόφληση των οφειλών αυτών δεν γίνει μέσα στην οριζόμενη προθεσμία, εκτός από την περίπτωση διακανονισμού της οφειλής, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, οι ανωτέρω εκπίπτουν από το αξίωμά τους (σήμερα η ύπαρξη οποιασδήποτε οφειλής αποτελεί ασυμβίβαστο).

8.     Επαναπροσδιορίζονται οι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων των Ο.Τ.Α. που αποστέλλονται υποχρεωτικά για έλεγχο νομιμότητας στην Αυτοτελή Υπηρεσία Εποπτείας Ο.Τ.Α. και ειδικότερα ορίζεται μεταξύ άλλων ότι αποστέλλονται οι αποφάσεις αναθέσεων προμηθειών, υπηρεσιών, έργων, μελετών άνω των 60.000 €, χωρίς ΦΠΑ. Προστίθεται στις αρμοδιότητες της οικονομικής επιτροπής και η λήψη απόφασης για απευθείας ανάθεση προμηθειών, παροχής υπηρεσιών, εκπόνησης μελετών και εκτέλεσης έργων σε εξαιρετικά επείγουσες περιπτώσεις καθώς και η λήψη απόφασης για μία και μόνο τροποποίηση έως 5% του φυσικού ή οικονομικού αντικειμένου συμβάσεων ποσού έως 120.000 €, χωρίς ΦΠΑ.

Με αυτόν τον τρόπο οι απευθείας αναθέσεις μέχρι 60.000 € και σε εξαιρετικά επείγουσες περιπτώσεις οι απευθείας αναθέσεις μέχρι 120.000 €, θα πραγματοποιούνται χωρίς να υπάρχει η υποχρέωση του ελέγχου νομιμότητας από τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές και είναι προφανές ότι έτσι δεν προάγεται ούτε η διαφάνεια, ούτε η χρηστή διοίκηση, ούτε η οικονομική διαχείριση, ούτε η σπατάλη δημοσίου χρήματος και τελικά ούτε η νομιμότητα των αποφάσεων.

9.     Για τις δημόσιες συμβάσεις δεν απαιτείται πλέον η έκδοση προηγούμενης απόφασης του Δημοτικού συμβουλίου για την εκκίνηση της διαδικασίας ανάθεσης προμήθειας, έργου ή γενικής υπηρεσίας, που σύμφωνα με το προηγούμενο θεσμικό πλαίσιο απαιτούνταν για τη διενέργεια ανοικτού διαγωνισμού. Όταν πρόκειται για ανάθεση εκπόνησης μελέτης απαιτείται προηγούμενη αιτιολογημένη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, αν η εκτιμώμενη αξία αυτής υπερβαίνει το ποσό των 20.000 €, χωρίς Φ.Π.Α. Ούτε και εδώ προάγονται η διαφάνεια και η οικονομική διαχείριση.

10.  Το μεγάλο παράδοξο είναι ότι δίνεται απόλυτη προτεραιότητα στο ποιος υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος παίρνει περισσότερους σταυρούς στην περιφέρειά του και έτσι οι πρώτοι σε σταυρούς δημοτικοί σύμβουλοι σε όλο το δήμο να μην εκλέγονται, παρά το ότι ο συνδυασμός τους παίρνει έδρες. Για παράδειγμα κάποιος μπορεί να είναι πολύ ψηλά σε σταυρούς σε όλο το δήμο του, ακόμη και πρώτος με διαφορά, αλλά να μην εκλεγεί δημοτικός σύμβουλος αν στη περιφέρειά του προηγούνται σε σταυρούς άλλοι υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι. Έτσι ο «εκτός έδρας» σταυρός προτίμησης έχει σημασία μόνο για την καλύτερη συνολική κατάταξη ενός δημοτικού συμβούλου, ο οποίος όμως εκλέγεται στη δική του εκλογική περιφέρεια.

11.  Η ποσόστωση από κάθε φύλλο πρέπει να είναι τουλάχιστον το 40% (π.χ. γυναίκες) των υποψηφίων του συνδυασμού.

12.  Προκύπτουν κάποια ερωτήματα σχετικά με τα πληθυσμιακά κριτήρια κοινοτήτων και Δήμων, όπως στα άρθρα 2 και 5 αναγράφεται ως κριτήριο "ο μόνιμος πληθυσμός", ενώ στο άρθρο 68 για αριθμό αντιδημάρχων, αναγράφεται "ο πληθυσμός", χωρίς κανένα προσδιορισμό. Ορίζεται όμως στο νόμο ότι το όριο των 300 κατοίκων υπολογίζεται στο μόνιμο πληθυσμό και όχι στον πραγματικό πληθυσμό [DE FACTO], ο οποίος είναι ο πληθυσμός της απογραφής που έγινε στις 9/5/2011. Έτσι ορισμένα χωριά χάνουν το προνόμιο να εκλέγουν πενταμελή κοινοτικά συμβούλια και εκλέγουν μόνο τον πρόεδρο της τοπικής κοινότητας.

Αν στις  δημοτικές εκλογές του 2014 ίσχυε ο «Κλεισθένης» θα είχαμε τα παρακάτω αποτελέσματα:

1.    Σύμφωνα με τα ποσοστά που πέτυχαν οι εκλεγμένοι δήμαρχοι στους εννέα μεγαλύτερους δήμους της χώρας όπως Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηράκλειο, Πειραιάς, Λάρισα, Βόλος, Ρόδος και Ιωάννινα, δεν θα είχαν πλειοψηφία στο δημοτικό συμβούλιο.

2.    Στο 71% των δήμων ο εκλεγμένος δήμαρχος θα είχε δημοτικούς συμβούλους που θα αντιστοιχούσαν σε λιγότερο από το 50% του δημοτικού συμβουλίου, ενώ το 29% των εκλεγμένων δημάρχων θα διέθετε λιγότερο από το 30% των εκλεγμένων δημοτικών συμβούλων.

Προκύπτουν λοιπόν τα παρακάτω ερωτήματα:

1.    Θα υπάρχει πραγματική αντιπολίτευση στα δημοτικά συμβούλια; Τι μπορεί να κάνει ο υποψήφιος δήμαρχος μιας παράταξης που δεν εξελέγη, αλλά εξελέγησαν κάποιοι από τους υποψηφίους συμβούλους του;

2.    Τι μπορούν να κάνουν οι δημοτικοί σύμβουλοι που εξελέγησαν με μια παράταξη και θα βρεθούν με επικεφαλής εκλεγμένο δήμαρχο άλλης παράταξης, ο οποίος θα πρέπει να εφαρμόσει το δικό του πρόγραμμα;

3.    Θα μπορεί ο δήμαρχος να εφαρμόσει το πρόγραμμά του ή θα σέρνεται από πιθανές ίντριγκες ή από την μισαλλοδοξία κάποιων, κάνοντας υποχωρήσεις σε σοβαρά θέματα, που θα μπορούν να αποβούν εις βάρος του δήμου;

4.    Σε τέτοιες δημοτικές ομάδες πόσο πιθανά είναι από τη μία μεριά ο συμβιβασμός, το κουκούλωμα και η συνδιαλλαγή και από την μεριά πόσο πιθανά είναι η διαφωνία, η ρήξη και η άρνηση ψήφισης θεμάτων, με κίνδυνο να μην επιτελείται κανένα έργο στο δήμο;

Συμπεραίνοντας, ο «Κλεισθένης Ι» οδηγεί την τοπική αυτοδιοίκηση στην απόλυτη αδυναμία λειτουργίας της, στην οπισθοδρόμηση και στην παραλυσία. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αντιδημοκρατικές πρακτικές, όπου θα γίνονται συνεννοήσεις και ανταλλαγές πριν από τις εκλογές και οι μικρές μειοψηφίες με διάφορους εκβιασμούς θα μπορούν να ελέγχουν ουσιαστικά τις πλειοψηφίες και να οδηγούν σε αποφάσεις. Θα στηθεί λοιπόν ένα μεγάλο παζάρι, όπου διάφορες ομάδες συμφερόντων ή ισχυρών οικογενειών θα εκλέγονται στα συμβούλια με κύριο στόχο τα προσωπικά τους συμφέροντα.

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΔΟΥΛΑΣ

Τομεάρχης Οργανωτικού ΝΔ Τρικάλων

Υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος με τη «ΛΑΡΙΣΑ ΝΕΑ ΑΡΧΗ»