«Ένα διάγγελμα στο κενό»

Ακούγοντας τον κύριο Πρωθυπουργό σήμερα το πρωί πέρασαν από το μυαλό μου οι εικόνες από τις πρόσφατες επισκέψεις που έκανα στα ορεινά χωριά των Τρικάλων. Μίλησα με αγρότες, συνταξιούχους, μισθωτούς, ξενοδόχους, ελεύθερους επαγγελματίες. Κανείς δεν μου είπε πως «ήρθε η ανάπτυξη» - ή κάτι παρεμφερές. Τα ακριβώς αντίθετα μου είπαν. Καθώς, λοιπόν, έβλεπα το διάγγελμα Τσίπρα αναρωτιόμουν σε ποιους απευθύνεται;

Σίγουρα δεν απευθύνονταν σε αυτούς τους ανθρώπους. Μήπως μιλούσε στις αγορές; στους ξένους επενδυτές; στους Ευρωπαίους; Ίσως. Πάντως, το αποτέλεσμα άφησε παγερά αδιάφορες τις αγορές (π.χ. σπρεντ των ομολόγων παρέμεναν σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα και αυξημένα από τον προηγούμενο μήνα) όπως και τους ευρωπαίους αξιωματούχους (βλέπε δηλώσεις Γιουνκέρ).

Η πραγματικότητα είναι μια. Το Ελληνικό χρέος είναι στα €240 δις και ακουμπάει το 180% του ΑΕΠ, και υπάρχουν τεράστια ελλείματα στον ιδιωτικό τομέα του οποίου το χρέος είναι σε δυσθεώρητα ύψη. Τα επόμενα χρόνια η Ελλάδα θα πρέπει να δανειστεί δισεκατομμύρια ευρώ από τις αγορές και τους ιδιώτες επενδυτές. Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι.

Ανεργία στο 20% (για τους νέους το νούμερο είναι διπλάσιο), αναιμική ανάπτυξη, ελάχιστη ρευστότητα στην οικονομία, τεράστιο ποσοστό κόκκινων δανείων. Επίσης, οι θεσμοί μας είναι αδύναμοι, η δημόσια διοίκηση ελλιπέστατη, και τα τελευταία χρόνια τα μεγαλύτερα ταλέντα μας (πάνω από μισό εκατομμύριο νέοι με υψηλή μόρφωση, τεχνικές δεξιότητες και εξειδίκευση) έφυγαν εκτός Ελλάδος Αν βάλουμε και στο κάδρο ότι έχουμε μπροστά μας μια ενδεχόμενη μεγάλη αναταραχή από την Ιταλική οικονομία θα δούμε πόσο αθωράκιστη είναι η Ελλάδα. Συνεπώς, το να πανηγυρίζει σήμερα ο κύριος Πρωθυπουργός υποδηλώνει στην καλύτερη περίπτωση άγνοια.

Συγχρόνως, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έχει ήδη δεσμεύσει την χώρα για σκληρές περικοπές όπως π.χ. οι περικοπές των συντάξεων τον Ιανουάριο του 2019 ή η μείωση του αφορολογήτου το 2020 όπου ένας πολίτης με €600 μηνιάτικο θα πληρώνει €600 ετησίως.

Δυστυχώς, η ζημιά που έχει γίνει είναι μεγάλη και δεν υπάρχουν θαύματα για να επιστρέψουμε άμεσα στα επίπεδα του 2009. Η ΝΔ έχει καταθέσει ένα εμπεριστατωμένο κυβερνητικό πρόγραμμα με σαφείς και κοστολογημένες προτάσεις (ο Κ. Μητσοτάκης θα μιλήσει αναλυτικά πάνω σε αυτό τις προσεχείς μέρες στην ΔΕΘ) οι οποίες θα φέρουν μια σταθερότητα και μια ανακούφιση.

Αυτές οι προτάσεις θα πρέπει να υλοποιηθούν από μια σοβαρή κυβέρνηση που θα απαρτίζεται από στελέχη που θα καταλαβαίνουν τις διεθνείς αγορές και την πραγματική οικονομία. Μόνο έτσι θα μπορέσει η Ελλάδα να κερδίσει ξανά την εμπιστοσύνη των αγορών που μας δανείζουν. Ωστόσο, για να γίνουμε μια σύγχρονη δυτική χώρα, όπως ονειρευόμαστε εδώ και δεκαετίες, θα χρειαστεί μεγάλη και διαρκής προσπάθεια.

Το διάγγελμα Τσίπρα δεν σηματοδοτεί το τέλος των μνημονίων αλλά το τέλος των ψευδαισθήσεων. Των ψευδαισθήσεων ότι «με ένα νόμο και ένα άρθρο» μπορούμε να αλλάξουμε την πραγματικότητα. Των ψευδαισθήσεων ότι «οι αγορές θα χορεύουν στον ρυθμό μας». Τα χρόνια της κρίσης προσφέρουν συμπυκνωμένα μαθήματα πολιτικής, οικονομίας, και ηθικής. Μόνο αν διδαχθούμε από αυτά μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον.

*Ο Μικέλης Σωτ. Χατζηγάκης είναι οικονομολόγος (Χάρβαρντ, Ταφτς)