Χρ. Λιάπης: 4 στους 10 πληγέντες κινδυνεύουν από ψυχικές διαταραχές τον 1ο χρόνο

Με ψυχιατρική νοσηρότητα της τάξης του 30-40% κινδυνεύουν μέσα στον πρώτο χρόνο τα άτομα που έχουν βιώσει φυσικές καταστροφές, δηλώνει ο διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, ψυχίατρος και επιστημονικός συνεργάτης του Γενικού Ογκολογικού Νοσοκομείου Κηφισιάς «Άγιοι Ανάργυροι» Χρήστος Λιάπης.
Ο κ. Λιάπης μιλάει στο Πρακτορείο Fm και στην εκπομπή της Τάνιας Μαντουβάλου «104,9 Μυστικά Υγείας», με αφορμή την πρόσφατη τραγωδία στη Μάνδρα Αττικής και αναλύει τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες τέτοιων γεγονότων, επισημαίνοντας ότι η σωστή αντιμετώπιση τα πρώτα 24ωρα, μειώνει τον κίνδυνο για εμφάνιση μετατραυματικού στρες μέσα στο εξάμηνο.
Επίσης αναφέρει ότι ο κίνδυνος εμφάνισης μετατραυματικού στρες στις γυναίκες είναι περίπου τριπλάσιος με πενταπλάσιος από ότι στους άνδρες, αλλά και τα παιδιά είναι ιδιαιτέρως ευάλωτα.

Αυξημένος κίνδυνος να γίνουν χρόνιες οι διαταραχές μετά το δεύτερο έτος
«Μελέτη που έχει δημοσιευτεί στο Journal of Clinical Psychiatry ανεβάζει στα άτομα που έχουν υποστεί τέτοιου είδους καταστροφές, την ψυχιατρική νοσηρότητα σε ποσοστά της τάξης του 30-40% τον πρώτο χρόνο μετά το συμβάν. Κι όταν λέμε ψυχιατρική νοσηρότητα εννοούμε το άτομο να εμφανίσει κάποια ψυχική διαταραχή, που το πιθανότερο είναι να ανήκει στο φάσμα των αγχωδών διαταραχών, χωρίς να αποκλείεται και η κατάθλιψη. Υπάρχει μάλιστα κίνδυνος μετά το δεύτερο χρόνο η ψυχοπαθολογία αυτή να γίνει χρόνια», λέει ο γιατρός.
Η κυριότερη όμως διαταραχή που εμφανίζεται σύμφωνα με τον κ. Λιάπη είναι η οξεία αντίδραση στο στρες, η οποία παρουσιάζεται κυρίως τις πρώτες δύο τρεις ημέρες. «Και τότε χρειάζεται προσοχή γιατί αν παραμείνουν τα συμπτώματα, -που συνήθως είναι αϋπνία, άγχος και φόβος για επικείμενη επανάληψη του καταστροφικού συμβάντος,- αυξάνεται η πιθανότητα το πρώτο εξάμηνο να εμφανιστεί η λεγόμενη διαταραχή μετατραυματικού στρες».
Έως και πενταπλάσιος ο κίνδυνος μετατραυματικού στρες στις γυναίκες
ις πρώτες ημέρες όπως λέει ο ψυχίατρος, είναι πολύ σημαντική η ενδυνάμωση των κοινωνικών ιστών και η παρέμβαση της Πολιτείας υποστηρικτικά. «Τότε είναι άκρως σημαντική η παρουσία ημών, των επαγγελματιών ψυχικής υγείας, είτε ψυχιάτρων, είτε ψυχολόγων ή κοινωνικών λειτουργών. Κάποια άτομα μπορεί να χρειάζονται ακόμη και φαρμακευτική αγχολυτική υποστήριξη. Υπάρχουν μάλιστα μελέτες που αναφέρουν ότι η χορήγηση ορισμένων φαρμάκων, μπορεί να προλάβει την εκδήλωση μετατραυματικού στρες. Κι εδώ είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι ο κίνδυνος εμφάνισης μετατραυματικού στρες στις γυναίκες είναι περίπου τριπλάσιος με πενταπλάσιος απ’ ότι στους άνδρες».
Ιδιαιτέρως ευάλωτα και τα παιδιά
«Έχει διαπιστωθεί ότι ειδικά για τις πλημμύρες είναι πολύ συνηθισμένο να εμφανίζεται μετατραυματικό στρες στα παιδιά που επέζησαν τέτοιων καταστροφικών γεγονότων και μάλιστα αυτό εξαρτάται από το βαθμό έκθεσης του παιδιού στη φυσική καταστροφή, αλλά και από τις αντιδράσεις της οικογένειας, και από το πώς τα παιδιά τις προσέλαβαν. Σε αυτή την περίπτωση οι γονείς θα πρέπει μπροστά στα παιδιά να διατηρούν την ψυχραιμία τους όσο μεγάλες κι αν είναι οι απώλειες τους», επισημαίνει ο κ. Λιάπης.
Τα στάδια του πένθους
O κοινωνικός ιστός υφίσταται ένα αποδομητικό, ουσιαστικά, πλήγμα μετά από τέτοιου είδους καταστροφές, αναφέρει ο κ. Λιάπης. «Χάθηκαν τόσες ζωές, σαφώς υφίσταται πένθος, ωστόσο πένθος δεν είναι μόνο η απώλεια ενός οικείου προσώπου, το πένθος διαχέεται σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής, όταν κάποιος έχει βιώσει τέτοιου είδους καταστροφές», λέει και προσθέτει: «Υπάρχει πένθος για τις κανονικότητες της ζωής, που χάνουν αυτοί οι άνθρωποι, υπάρχει πένθος για τις απώλειες περιουσιών και βεβαίως υπάρχει και ο άμεσος κίνδυνος που έχουν βιώσει για την ίδια τους τη ζωή, ο οποίος αφήνει το εντύπωμα του στον ψυχικό τους κόσμο, για πολύ καιρό μετά την φυσική καταστροφή».
Στην αρχή υπάρχει η λεγόμενη περίοδος του «μετακαταταστροφικού μέλιτος» κι ο ψυχισμός πολλές φορές λειτουργεί παράδοξα, σημειώνει ο γιατρός και επισημαίνει ότι «ενώ κάποιος περιμένει να κυριαρχεί το άγχος ή ο θυμός την πρώτη εβδομάδα, ο κόσμος μπορεί να εμφανίζεται αδιάφορος. Στο επόμενο στάδιο συνήθως εμφανίζεται έντονη οργή, η οποία διοχετεύεται προς όλους και προς όλα. Κι εν συνεχεία μπορεί να εμφανίζεται ένα γενικευμένο αίσθημα αβοηθησίας, να αισθάνεται ο κόσμος ότι είναι παρατημένος, ότι τίποτα δεν μπορεί να γίνει για να ξαναφτιάξει τη ζωή του».
Η σύσφιξη δεσμών απαλύνει τον πόνο
Πάντοτε κάθε κρίση μπορούμε να την δούμε και ως ευκαιρία, τονίζει ο κ Λιάπης. «Μελέτες έχουν δείξει ότι σε πολλές από αυτές τις φυσικές καταστροφές, μπορεί να λειτουργήσει η σύσφιξη των δεσμών μεταξύ των μελών της πληγείσας κοινωνικής ομάδας. Κάτι που σαφώς χρειάζεται και το συστήνουμε. Σε ατομικό επίπεδο μπορεί να βρούμε δρόμους που θα οδηγήσουν στην επαναξιολόγηση των προτεραιοτήτων, των συμπεριφορών και των επιδιώξεων μας προσβλέποντας σε μία ριζική θετική αλλαγή στον τρόπο ζωής. Σε οποιονδήποτε συνάνθρωπο μας πάντως βλέπουμε ότι τα πρώτα συμπτώματα δεν περνούν, παρά το γεγονός ότι το καταστροφικό γεγονός είναι πολύ πίσω χρονικά, τότε θα πρέπει να τον συμβουλεύσουμε να δει ειδικό».