Κυριακή των Βαΐων: Μέρα χαράς πριν το Θείο Δράμα

Την Κυριακή των Βαΐων ή Κυριακή του Λαζάρου γιορτάζεται η ανάμνηση της θριαμβικής εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα όπου, οι Ιουδαίοι τον υποδέχθηκαν κρατώντας βάια ή κλαδιά φοινίκων) φώναζαν «Ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου». Τους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού η Κυριακή των Βαΐων εορταζόταν με την ανάσταση του Λαζάρου. Αργότερα η δεύτερη, η ανάσταση του Λαζάρου, μετατέθηκε κατά μία ημέρα πριν, το λεγόμενο Σάββατο του Λαζάρου. Ενώ ένα άλλο αξιοσημείο στοιχείο της ανάμνησης της εισόδου του Χριστού στα Ιεροσόλυμα είναι ότι κατά τον εσπερινό της Κυριακής αυτής, τελείται η ακολουθία του Νυμφίου, η οποία ανάγεται στον όρθρο της Μεγάλης Δευτέρας.

Τι λέει το Ευαγγέλιο

Ο Χριστός εισέρχεται στα Ιεροσόλυμα «επί πώλον όνου», οι κάτοικοι τον υποδέχονται με τιμές ως Βασιλιά. Εκείνος δεν δίνει ιδιαίτερη σημασία στην πρόσκαιρη δόξα, αλλά προχωρεί στο Σταυρό και την Ανάσταση. Η είσοδος του Χριστού στα Ιεροσόλυμα είναι τελικά η είσοδος του μαρτυρίου στην επίγεια ζωή του Κυρίου. Σε λίγες ημέρες θα μαρτυρήσει και θα θανατωθεί στο σταυρό.
Ήθη και έθιμα σε όλη την Ελλάδα


Την Κυριακή των Βαΐων, σε πολλές περιοχές της Ελλάδα τα βάγια τα πλέκουν σε πάρα πολλά σχέδια: φεγγάρια, πλοία, γαϊδουράκια, το πιο συνηθισμένο όμως ήταν ο σταυρός. Σε μερικά μέρη τους δίνουν το σχήμα του ψαριού. Ψάρι είχαν σαν σημάδι αναγνώρισης οι πρώτοι χριστιανοί, η λέξη ΙΧΘΥΣ, εξάλλου, προέρχεται από τα αρχικά Ιησούς Χριστός Θεού Υιός Σωτήρ.
Βαγιοχτυπήματα

Την Κυριακή των Βαΐων στη Θράκη όπως και σε άλλα μέρη της πατρίδας μας συνηθίζονται τα «βαγιοχτυπήματα». Οι γυναίκες χτυπούν με βάγια τις έγκυες για να λευτερωθούν πιο εύκολα . Ο λαός αποδίδει γονιμοποιό δύναμη στα βάγια. Επίσης σε άλλα χωριά της Θράκης τα κορίτσια πλέκουν στεφάνια από βάγια, που τα δίνει ο παπάς στην εκκλησία και τα ρίχνουν στο ρέμα. Όποιας το στεφάνι έφτανε πρώτο στη ρεματιά φίλευε τις υπόλοιπες στο σπίτι της και διασκέδαζαν με χορό και τραγούδια.
Η Κυριακή των Βαίων στα Ιεροσόλυμα
Τήνος

Στην Τήνο, τα παιδιά τριγυρίζουν στους δρόμους κρατώντας μαζί με το στεφάνι τους την «αργινάρα», μια ξύλινη ή και σιδερένια ροκάνα που τη στριφογύριζαν με δύναμη. Όταν έφταναν στη θάλασσα πετούσαν στο στεφάνι στο νερό.
Μυτιλήνη

Την Κυριακή των Βαΐων ακόμη και πριν από λίγες δεκαετίες σε πολλές περιοχές της Μυτιλήνης τα παιδιά, στόλιζαν ένα δεμάτι από κλαδιά δάφνης με κόκκινα ή πράσινα κομματάκια από ύφασμα, κρεμούσαν και ένα κουδούνι και καθώς πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι ψάλλοντας και λέγοντας εξορκισμούς για τους ψύλλους και τα ποντίκια, έδιναν και ένα κλαράκι δάφνης στη νοικοκυρά, η οποία τα κερνούσε κάτι.

Τα προγενέστερα έθιμα της Κυριακής του Λαζάρου
Ιεροσόλυμα

Στους Αγίους Τόπους τον 4ο αιώνα, ο επίσκοπος ξεκινώντας με πομπή από το Όρος των Ελαιών εισερχόταν στα Ιεροσόλυμα επί «πώλου όνου» περιστοιχιζόμενος από τον κλήρο, ενώ οι πιστοί προπορευόταν κρατώντας κλάδους φοινίκων.
Βυζάντιο

Στο Βυζάντιο τελούνταν ο λεγόμενος «περίπατος του Αυτοκράτορα». Η πομπή ξεκινούσε από τα ανάκτορα και ο αυτοκράτορας συμμετείχε ο αυτοκράτορας κρατώντας την εικόνα του Χριστού, πλαισιωμένος από το ιερατείο. Η πομπή κατέληγε στην Αγιά Σοφιά. Της αυτοκρατορικής αυτής πομπής προηγούνταν ο λαμπαδάριος ο οποίος έψελνε «Εξέλθατε έθνη και θεάσασθε σήμερον τον βασιλέα των ουρανών...».
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Βαλσαμώνα στο τέλος της εορτής αυτής ο μεν Αυτοκράτορας διένειμε ιδιόχειρα βάγια και σταυρούς, ο δε Πατριάρχης κεριά για την Μεγάλη Εβδομάδα.
Γιατί τρώμε ψάρια την Κυριακή των Βαϊων;

Παρά το γεγονός ότι είναι Σαρακοστή, το ψάρι καταλύεται λόγω της σπουδαιότητας της γιορτής. Από εκεί προέκυψε και το παραδοσιακό παιδικό τραγούδι: «Βάγια, Βάγια των βαγιών, τρώνε ψάρι και κολιό, κι ως την άλλη Κυριακή με το κόκκινο αυγό!»